درست است که کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس پایین می‌تواند بر درک افراد نسبت به خود و توانایی‌هایشان اثر منفی بگذارد. ولی مهم‌تر از آن این است که به این کمبود خود آگاه باشیم. اگر فردی عزت نفس پایین و اعتماد به نفس کمی داشته باشد، ممکن است نگاه نادرستی نسبت به خود پیدا کند و به توانایی‌ها یا ارزش‌های خود شک کند. این مقاله از مجله دلتا به بررسی نشانه‌های پایین بودن اعتماد به نفس و تاثیرات آن بر سلامت و همچنین گام‌هایی برای بهبود عزت نفس و اعتماد به نفس می‌پردازد.
اعتماد به نفس و عزت نفس چیست؟
اعتماد به نفس به باور فرد نسبت به خود، توانایی‌ها و ایده‌هایش گفته می‌شود. فردی که اعتماد به نفس کافی دارد، معمولاً خودش را همان‌طور که هست می‌پذیرد و درک می‌کند. بر اساس نظر سازمان ملی بهداشت روان (NAMI)، عزت نفس به نوع نگرش فرد نسبت به خود و احساسی که درباره شخصیت و عملکرد خود دارد اشاره دارد. کسی که عزت نفس بالایی دارد، ویژگی‌های مثبت خود را می‌شناسد. اما در مقابل، فردی با عزت نفس پایین ممکن است دید منفی نسبت به خود داشته باشد و احساس کند که لیاقت عشق، شادی یا موفقیت در زندگی را ندارد. ممکن است فرد نسبت به توانایی یا مهارتی خاص اعتماد به نفس داشته باشد، اما در کل عزت نفس پایینی داشته باشد.
آیا عزت نفس پایینی دارم؟
علائم کمبود اعتماد به نفس می‌تواند در رفتار و طرز فکر فرد به‌خوبی نمایان شود. افراد با اعتماد به نفس پایین معمولا نگرانی‌ها و تردیدهای زیادی نسبت به خود و توانایی‌هایشان دارند و ممکن است این احساسات منفی بر زندگی شخصی، روابط و حتی پیشرفت شغلی آنها نیز اثر بگذارد. در ادامه به برخی از نشانه‌های رایج کمبود اعتماد به نفس اشاره می‌کنیم.
احساس شک و تردید نسبت به خود
یکی از علائم اصلی کمبود اعتماد به نفس، داشتن احساس تردید نسبت به توانایی‌ها و تصمیمات خود است. افراد با اعتماد به نفس پایین غالباً از ترس اشتباه کردن، در تصمیم‌گیری‌ها مردد هستند و ترجیح می‌دهند از چالش‌ها و مسئولیت‌های جدید دوری کنند.
انتقاد بیش از حد از خود
کسانی که اعتماد به نفس پایینی دارند، بیشتر به نقاط ضعف خود توجه می‌کنند و خود را بابت کوچک‌ترین اشتباهات سرزنش می‌کنند. این افراد به‌ندرت به موفقیت‌های خود افتخار می‌کنند و به جای قدردانی از دستاوردهایشان، احساس می‌کنند که لیاقت آنها را ندارند.
اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
افراد با کمبود اعتماد به نفس معمولاً از حضور در جمع و موقعیت‌های اجتماعی خودداری می‌کنند، زیرا از قضاوت دیگران یا دیده شدن نقاط ضعف خود می‌ترسند. آنها ممکن است در مکالمات جمعی گوشه‌گیر باشند و در بیان نظرات خود احساس ناراحتی کنند.
تقویت اعتماد به نفس
با خود مهربان باشید، افکار منفی خود را به چالش بکشید و سعی کنید آنها را با گفت‌وگوی مثبت جایگزین کنید، از مقایسه خود با دیگران خودداری کنید و از شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام که ممکن است افکار منفی بیشتری برای شما ایجاد کنند فاصله بگیرید. به طور کلی مراقبت از سلامت جسمی می‌تواند به بهبود سلامت روانی و اعتماد به نفس کمک کند. در زیر چند پیشنهاد مفید برای بهبود سلامت روان را می‌بینید:
- خواب کافی و باکیفیت
- تغذیه متعادل
- فعالیت‌های بدنی منظم
علائم عزت نفس پایین
علت عزت نفس پایین ممکن است از دوران کودکی شروع شود. اگر فردی در کودکی عشق، محبت و تعاملات مثبت دریافت نکرده باشد، ممکن است احساس ارزشمندی نداشته باشد. اگر هر کدام از علائم زیر را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید شاید نیاز باشد به یک روانشناس متخصص مراجعه کنید. فردی که عزت نفس پایینی دارد ممکن است:
- احساس شک و تردید نسبت به خود داشته باشد
- رفتار منفعل یا تسلیم‌شونده دارد
- مشکل اعتماد کردن به دیگران دارد
- حس می‌کند از دیگران پایین‌تر است
- حساسیت بیش از حد به انتقاد نشان می‌دهد
- احساس دوست نداشته شدن می‌کند
- نسبت به خود انتقاد بیش از حد داشته باشد
- ویژگی‌های مثبت خود را نادیده بگیرد
- خود را پایین‌تر از دیگران بداند
- از کلمات منفی برای توصیف خود استفاده کند
- افکار منفی نسبت به خود داشته باشد
- اعتبار موفقیت‌های خود را نپذیرد
- تعریف و تمجیدها را نپذیرد.
