اختلال وسواس فکری چیست؟ احتمالا برای شما نیز پیش آمده که گاهی یک فکر آزارتان دهد و مداوم تکرار شود؛ مثلا فکر کنید که نکند در یخچال باز مانده باشد یا چراغ را خاموش نکرده باشید یا دلتان بخواهد همه‌چیز در یک خط و منظم باشد. این فکرها تقریبا پدیده‌ای عادی هستند و برای هر کسی ممکن است پیش بیایند. ولی وقتی که این فکرها همیشه مزاحم شما بشوند و شما مجبور شوید کاری را مداوم تکرار کنید، اینجاست که اختلال وسواس فکری یا همان OCD و وسواس تقارن نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
اختلال وسواس فکری اجباری چیست؟
اختلال وسواس فکری_عملی یا OCD یک نوع اختلال روانی است که به دنبال آن، فکرها یا تصورات وسواسی مدام سراغ فرد می آیند و باعث اضطراب و استرس می‌شوند. شخص برای اینکه این اضطراب و استرس را کاهش دهد دست به انجام کارهای تکراری می‌زند. که به آن اختلال وسواس فکری اجباری می‌گویند. مثلاً یک نفر ممکن است ده‌ها بار دست‌های خود را بشوید یا چندین بار برگردد و چک کند که درها بسته هستند. یا حتی موقع خواب افکار ترسناک و تکراری داشته باشد.
وسواس فکری و توهم
وسواس فکری نیز مانند سایر اختلالات همچون ترس از ارتفاع علائم خاص و علت‌های عجیبی دارد. این اختلال علائم مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها آنقدر وخیم می‌شوند که فرد شروع به دیدن توهم می‌کند. این علائم گاهی آنقدر شدید هستند که زندگی روزمره فرد را مختل کنند. تصور کنید بخواهید هر روز سه ساعت را فقط صرف چک کردن در خانه کنید! این موضوع واقعاً می‌تواند اذیت‌کننده باشد. علائم عمدتا شامل این دو بخش است:
افکار وسواسی
فکرهای تکراری، ناخواسته و مزاحمی که به ذهن خطور می‌کنند. مثلاً نگرانی از اینکه نکند باعث آسیب به کسی شده باشند، یا ترس از اینکه چیزی آلوده است و باید تمیز شود.
اعمال اجباری
این اعمال به خاطر اضطرابی که از فکرهای وسواسی ایجاد شده، انجام می‌شوند. مثلاً مرتب دست شستن، چک کردن قفل در، یا شمردن چیزها به یک روش خاص.
چرا وسواس فکری می‌گیریم؟
دقیقاً کسی نمی‌داند چرا بعضی‌ها وسواس فکری می‌گیرند، ولی یک سری عوامل می‌توانند در شکل گیری اختلال وسواس فکری نقش داشته باشند مثل ژنتیک و تغییرات هورمونی و شیمیایی یا حتی بسیاری از عوامل محیطی از جمله اتفاقات ناگهانی و ناراحت‌کننده و تروما‌ها، لازم به ذکر است که بگوییم تشخیص این اختلال تنها توسط متخصصان این حوزه ممکن است.
راه‌های درمان وسواس فکری
راه‌های درمانی مختلفی برای وسواس فکری وجود دارد که به فرد کمک می‌کند این افکار و اعمال اجباری را کنترل کند و به زندگی عادی و نرمال خود برگردد. از مهم‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی می‌شود به این موارد اشاره کرد:
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری (CBT) این روش یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان OCD است. در CBT، فرد یاد می‌گیرد چطور به فکرهای مزاحم واکنش نشان ندهد و رفتارهای اجباری را کم کند. در این تکنیک، درمانگر با فرد کار می‌کند تا افکار وسواسی و اعمال اجباری را ابتدا بشناسد و تکنیک‌های مقابله با آن‌ها را یاد بگیرد.
دارو درمانی
بعضی از داروها، مثل داروهای ضدافسردگی که سطح سروتونین را در مغز بالا می‌برند، می‌توانند به کاهش علائم OCD کمک کنند. البته داروها ممکن است عوارض داشته باشند، برای همین باید حتماً با تجویز پزشک استفاده بشوند. امروزه از تکنیک‌های جدیدی مثل درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی یا حتی تحریک مغناطیسی مغز (TMS) هم برای درمان OCD استفاده می‌شود، این روش‌ها معمولا برای افرادی که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند پیشنهاد می‌شود.
