نکات حقوقی تقسیم ارث که همه افراد باید بدانند

دانستن نکات حقوقی تقسیم ارث به افراد کمک می‌کند که به حق خودشان واقف بوده و با خویشاوندان خود دچار مشکل نشوند. به‌طورکلی ارث به معنای انتقال قهری دارایی متوفی به ورثه او است. در حقیقت ارث هر آن چیزی است که قابل نقل‌وانتقال باشد، چه حقوق مادی مانند وجوه نقد و چه غیرمادی مانند حق قصاص. همراه دلتامگ باشید.

دانستن نکات حقوقی تقسیم ارث

همان‌طور که در بالا ذکر کردیم دانستن نکات حقوقی برای همه افراد لازم و ضروری است به همین جهت ما در ادامه مهم‌ترین نکات را برایتان آورده‌ایم.

چه کسانی در قانون وراث محسوب می‌شوند؟

به‌طورکلی طبق ماده ۸۶۲ قانون مدنی «وراث هر شخص در درجه نخست پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد هستند. زوج و زوجه نیز جزو وراث طبقه اول ذکر نشده‌اند، بلکه زوج و زوجه به شرح مواد ۹۱۳، ۹۲۷، ۹۳۸ و ۹۴۱ خارج از طبقات سه‌گانه ارث، سهم خود را از همدیگر می‌برند.»

همچنین طبق ماده ۸۶۳ قانون مدنی وجود هر طبقه قبلی مانع از ارث‌بردن طبقات دیگر می‌شود؛ برای مثال با وجود فرزند یا والدین که جزو طبقه اول ارث هستند، طبقات دیگر مانند خواهر و برادر و عمو و عمه و خاله و دایی ارث نمی‌برند.

بنابراین، با وجود زوجین و نبود اولاد یا اولاد اولاد و والدین، برادر و خواهر از متوفی ارث برده و وجود زوج یا زوجه مانع ارث بردن آن‌ها نمی‌شود. به همین جهت زوجین در طبقات سه‌گانه ارث قرار نمی‌گیرند. این طبقات یکی از موارد نکات حقوقی تقسیم ارث است که به بترتیب زیر در قانون بیان شده‌اند:

وراث طبقه اول

• درجه یک: پدر، مادر، فرزندان
• درجه‌دو: اولاد اولاد (نوه‌های متوفی)

وراث طبقه دوم

• درجه: اجداد، خواهر، برادر
• درجه‌دو: فرزندان خواهر و برادر و پدر‌ها و مادرهای پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها

وراث طبقه سوم

• طبق نکات حقوقی تقسیم ارث درجه اول عبارت‌اند از: دایی، خاله، عمه و عمو
• درجه دوم: اولاد آنها

سهم هر یک از وراث از ارث چه‌قدر است؟

حالا در این قسمت قصد داریم که به شما بگوییم هر کدام از خویشاوندان متوفی چقدر ارث می‌برند زیرا این موضوع نیز یکی از نکات حقوقی تقسیم ارث است.

سهم‌الارث برای زن و شوهر

• سهم‌الارث زن: ۱/۸ درصورتی‌که متوفی دارای فرزند باشد و ۱/۴ درصورتی‌که متوفی فرزندی نداشته باشد.
• لازم به ذکر است گرفتن مهریه توسط زن، قبل از تقسیم اموال انجام می‌شود. زیرا مهریه به‌عنوان دین و بدهی متوفی حساب شده و زن جدا از سهم‌الارث خود می‌تواند درخواست دریافت مهریه را از اموال برجامانده از متوفی داشته باشد.
• سهم‌الارث مرد: ۱/۴ درصورتی‌که متوفی فرزند داشته باشد و ۱/۲ درصورتی‌که متوفی فرزند نداشته باشد.
• سهم‌الارث مادر: ۱/۶ اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد و ۱/۳ درصورتی‌که متوفی فرزند و برادر و خواهر نداشته باشد.
• سهم‌الارث پدر: ۱/۶ درصورتی‌که متوفی دارای فرزند باشد.

سهم‌الارث برای خواهر و برادر

خواهر و برادر متوفی در طبقه دوم ارث قرار دارند و زمانی که طبقه اول وجود داشته باشند، این افراد از متوفی ارث نمی‌برند.

• سهم‌الارث خواهر بر اساس نکات حقوقی تقسیم ارث: ۱/۲ درصورتی‌که متوفی یک خواهر داشته که از پدر یا هم پدر و هم مادر مشترک باشند و ۲/۳ درصورتی‌که متوفی بیش از یک خواهر داشته باشد
• سهم‌الارث خواهر و برادر طبق نکات حقوقی تقسیم ارث: ۱/۶ درصورتی‌که یک برادر یا خواهر وجود داشته باشد و ۱/۳ درصورتی‌که تعداد برادر و خواهران متوفی بیش از یک نفر باشند

سهم‌الارث برای فرزندان

اگر متوفی پدر و مادر نداشته باشد، سهم‌الارث برای دختر و پسر متوفی به شرح ذیل است:

• اگر فرد فوت شده یک فرزند داشته باشد خواه پسر باشد خواه دختر، تمامی ارث به او می‌رسد.
• اگر متوفی بیشتر از یک اولاد داشته؛ اما همگی پسر با همگی دختر باشند، ارث بین آن‌ها به‌صورت مساوی تقسیم می‌شود.
• اگر فرزندان متعدد باشند و برخی پسر و برخی دختر باشند، پسر دوبرابر دختر ارث می‌برد.

تقسیم ارث 

نکات حقوقی تقسیم ارث بسیار فراوان است که ما فقط برخی از آن‌ها را برایتان آورده‌ایم.

تقسیم به افراز: این مورد زمانی‌ اتفاق میفتد که سهم‌الارث هر یک از وراث مشخصاً از مالی قابل‌پرداخت باشد مثل زمانی که ارث وجه نقد باشد و بتوان سهم هر یک را دقیقاً پرداخت نمود.

تقسیم به تعدیل: زمانی که مال مثل مورد قبلی مثلی نباشد تقسیم به افراز ممکن نبوده و یک مال قیمی باید به تعدیل تقسیم شود. به‌عنوان‌مثال وقتی متوفی یک‌خانه و دو اتومبیل دارد که قیمت اتومبیل‌ها با ملک برابری می‌کند و به‌این‌ترتیب دو پسر، یکی صاحب‌ملک و دیگری صاحب خودروها می‌شود.

تقسیم به رد: وقتی مال قیمی است و تعدیل در آن نیز ممکن نیست می‌توان مال بیشتر را  به یکی از ورثه داده و مال کمتر را به همراه پول نقد به دیگری پرداخت کرد که معنی ردکردن می‌دهد.

فروش: فروش مال ورثه‌ای از جمله نکات حقوقی تقسیم ارث است. زمانی که هیچ یک از راه‌های بالا میسر نشده، اموال متوفی فروخته شده و از محل آن سهم‌الارث وراث پرداخت می‌شود. مثلاً در خصوص ملکی که افراز آن موجب می‌شود سهم یکی نبش خیابان و سهم دیگری در انتهای دیگری باشد موجب ضرر می‌گردد و زمانی که تعدیل میسر نشود وراث حاضر به پرداخت پول به رد هم نشوند. ناچار ملک به فروش رسیده و سهام پرداخت می‌گردد.