مجازات فرد مجنون از جمله موضوعاتی است که در قانون مجازات ایران به آن اشاره شده است. قانون‌گذار بعد از انقلاب اسلامی تغییراتی در قوانین و مقررات کیفری برای تطابق آن با موازین شرع انجام داده است. از جمله این تغییرات تأثیر جنون بر مسئولیت کیفری افراد است به این معنا که قانون‌گذار دسته‌بندی جنون را از اختلال تمام و نسبی عقل برداشته و جنون را بدون درنظرگرفتن درجات آن مانع و رافع مسئولیت کیفری می‌داند. همراه دلتامگ باشید تا به این موضوع بپردازیم.
مجنون کیست؟
طبق قانون مجنون یا دیوانه کسی است که قوه تعقل و تفکر کافی نداشته و اصطلاحاً قوای دِماغی او مختل شده است. مجنون دارای انواع مختلفی از جمله مواردی زیر است:
- مجنون ادواری: مجنون ادواری یعنی فردی که در یک تایمی در حالت جنون بوده و در یک تایمی سالم است و حالت او بین سالم و مجنون متغیر است.
- مجنون دائمی: مجنون دائمی کسی است که به طور دائمی در حالت جنون به سر می‌برد.
در مورد امور مالی و امور غیرمالی باید فردی برای این‌گونه افراد تعیین شده تا به این امور بپردازد. ازدواج نیز از جمله امور غیرمالی این افراد است که باید توسط سرپرست آنها صورت بگیرد.
مجازات فرد مجنون
در ادامه جریم مختلف فرد مجنون را بررسی کرده و به این موضوع می‌پردازیم که مجازات این فرد در هر کدام از این جرایم چیست؟
مجنون در جرم قتل
یکی از مهم‌ترین جرایمی که ممکن است یک فرد مجنون مرتکب شود، قتل است. مجنون ممکن است مرتکب جرم قتل شود؛ اما طبق قانون و بر اساس اصلاحاتی که در قانون انجام شده، این فرد در این جرم اعدام نمی‌شود. حتی او دارای مسئولیت کیفری نیز نبوده و صرفاً بستگان ذکور او باید دیه فرد مقتول را به عهده گرفته و پرداخت نمایند.
همچنین فرد سالمی که یک فرد دیوانه و مجنون را به قتل برساند، باز هم قصاص نشده و فقط مجازات تعزیری و دیه غرد دیوانه را باید بپردازد.
البته باید به این نکته توجه داشت که مجنون در جرم قتل، چه به‌عنوان قاتل یا مقتول مطرح باشد، قبل از صدور حکم دادگاه مبنی بر رفع مسئولیت کیفری از او باید دیوانه بودن شخص دیوانه برای محکمه رسیدگی‌کننده با مدارک و شواهد مستدل به اثبات رسیده در غیر این صورت پرونده به‌صورت عادی مورد دادرسی قرار می‌گیرد؛ بنابراین مجازات فرد مجنون در حالی منتفی است که جنون این فرد برای دادگاه اثبات شود.
مجازات فرد مجنون در جرم توهین به رهبر
مجنون در جرم توهین به رهبر به دلیل فراهم نبودن مسئولیت کیفری مجازات نمی‌شود؛ بنابراین مجازات فرد مجنون در این جرم نیز منتفی است. به بیان دیگر فرد دیوانه یا مجنون که قوه درک و تمیز ندارد و قوای عقلانی او در حدی نیست که بتواند تفاوت بین خوب و بد را تشخیص دهد، به همین دلیل هنگام توهین به رهبر مجازات نمی‌شود.
اگر اشخاصی که باتوجه‌به مدارک و شواهد دیوانه و مجنون محسوب می‌شوند مبادرت به اهانت به مقامات کشوری و لشکری به‌خصوص رهبر کنند، مرتکب جرم تعزیری می‌شوند؛ اما چون قادر به تمیز بین خوب و بد نیستند کسی با آنها کاری نداشته و اگر به‌وسیله افراد یا نهادهای مختلف با علم به دیوانه بودن مورد مجازات قرار گیرند، شخص مجازات‌کننده مجرم شناخته شده و باید پاسخگو باشد.
مجازات فرد مجنون در جرم زنا
قبل از مجازات فرد مجنون در جرم زنا بپردازیم باید بگوییم که زنا در واقع داشتن رابطه جنسی میان زن و مردی است که به هم محرم نبوده و علقه زوجیت بین آنها وجود ندارد.
شرایط مجنون در جرم زنا می‌تواند باتوجه‌به شرایط متفاوت باشد. به این معنا که اگر مرد مجنون یا دیوانه‌ای با زن عاقلی با زور یا اکراه زن نزدیکی کند، مرد دیوانه و زن عاقل هیچ‌کدام مجازات نمی‌شوند.
اما اگر مرد دیوانه‌ای با زنی که عاقل پس از راه نامشروع و با رضایت زن نزدیکی کند، مرد دیوانه مجازات نمی‌شود؛ اما بر زن یا زانیه مجازات حد جاری می‌شود.
زیرا در زانی (فردی که زنا انجام داده) یا فرد دیوانه شرایط مسئولیت کیفری وجود ندارد؛ اما در فرد زانیه مسئولیت کیفری وجود دارد و باید با او بر اساس روال عادی و قوانین جاری برخورد شود.
