قولنامه دستی و 6 نکته مهم که باید بدانید!

میان افراد جامعه، قولنامه دستی خانه رواج بسیاری دارد و تنها در صورتی معتبر خواهند بود که کاملا مطابق شرایط تنظیم شده باشند؛ در غیر این صورت، ممکن است طرفین قرارداد را با آثار حقوقی جبران ناپذیری مواجه شوند. درنتیجه باتوجه به اهمیت موضوع در این مطلب از دلتامگ می‌خواهیم در رابطه با قوانین قولنامه دستی خانه صحبت کنیم و اینکه بدانیم آیا قولنامه دستی بدون شاهد اعتبار دارد؟

قولنامه دستی چیست؟

قولنامه‌دستی نوشته‌ای است که دو یا چند نفر در خصوص اموال خود، با یکدیگر در خارج از دفترخانه اسناد رسمی، معامله می‌کنند. به عنوان مثال دو نفر مالی را مانند اتومبیل، با هم معامله می‌کنند ولی خریدار توانایی پرداخت به صورت یکجا را ندارد یا مالک اتومبیل کارهای مربوط به خلافی خودرو را هنوز انجام نداده، ولی هر دو طرف بابت خرید و فروش اتومبیل با یکدیگر توافق دارند.

در چنین مواقعی، دو طرف نوشته‌ای را تنظیم کرده و توافقات انجام شده فی ما بین را در آن می‌نویسند. به این نمونه نوشتن قولنامه دستی می‌گویند.

تنظیم قولنامه دستی چه محدودیت‌هایی دارد؟

از نکات مهم در تنظیم قولنامه‌دستی این است که در مدت زمانی که قولنامه به صورت دستی نوشته شده است، فروشنده نمی‌تواند مال مورد توافق را به شخص دیگری بفروشد.

همچنین خریدار نیز متعهد است که مابقی مبلغ خرید را طبق تاریخ مورد توافق و مندرج در قولنامه به فروشنده تقدیم کند. در نتیجه این نوع قولنامه، یک نوع سند عادی است که اگر به طور صحیح نوشته شود لازم الاجرا بوده و در دادگاه قابل استناد است.

نکات مهم هنگام نوشتن قولنامه دستی خانه

• طرفین قولنامه یعنی خریدار و فروشنده باید به صورت کامل مشخص شده باشند یعنی اسم، فامیل و نام پدر به همراه کد ملی هر یک.
• اقامت طرفین قولنامه باید به طور دقیق مشخص شود. یعنی نشانی و تلفن ثابت و تلفن همراه هریک به طور دقیق و خوانا ذکر شود.
• طرز نوشتن قولنامه خانه باید مشخص باشد. از نوشتن قولنامه‌هایی که موضوع آن مبهم و مردد است، بپرهیزید.
• در هنگام نوشتن قولنامه دستی خانه زمان انجام معامله قطعی را قید کنید.
• نکته بسیار مهم در تنظیم قولنامه دستی اجاره خانه این است که حتی المقدور، ضمانت اجرا در نظر بگیرید. برای مثال اگر یکی از طرفین به وعده خود عمل نکرد، ملزم به پرداخت خسارت می‌شود.
• حداقل دو نفر زیر قولنامه را به عنوان شهود امضا کنند. نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل شهود حتما درج شود.
•  شرایطی را در بند قولنامه به عنوان شروط قولنامه در نظر بگیرید، تا در صورت عدم انجام تعهد هر کدام از طرفین حق فسخ و ابطال قولنامه را داشته باشند.
• ثمن معامله و نحوه‌ پرداخت آن حتما به صورت واضح در قولنامه ذکر شود.
• تا وقتی سند رسمی به شما انتقال پیدا نکرده است، از پرداخت تمام پول به فروشنده خودداری کنید.

نحوه نوشتن قولنامه دستی زمین

متن قولنامه دستی فروش زمین باید مطابق با قوانین نوشته شود. برای خرید هر نوع ملکی فارغ از کاربری آن‌ که مسکونی، تجاری یا کشاورزی باشد، اولین سندی که بین خریدار و فروشنده امضا می‌شود، قولنامه است. قولنامه نشان‌دهنده تعهدات دو طرف معامله به برخی موارد است که در خرید و فروش مطرح می‌شود.
قولنامه زمین به‌عنوان سندی معتبر و لازم‌الاجراست که طبق آن زمین خریداری یا فروخته می‌شوند. توجه به نکات قیدشده در مفاد قولنامه اهمیت بالایی دارد، زیرا در صورت عدم رعایت شرایط قانونی در آن، قرارداد باطل می‌شود.

آیا این قولنامه بعد از فوت اعتبار دارد؟

یکی دیگر از پرسش‌های رایج درباره قولنامه دستی، این است که اعتبار چنین قولنامه‌ای بعد از فوت فروشنده، چگونه خواهد بود؟ در خصوص قولنامه دستی، چه عقد بیع باشد و چه قرارداد خرید و فروش، با فوت فروشنده قرارداد باطل نمی‌شود.

مجازات جعل امضا قولنامه به چه صورت است؟

ازآنجاکه قولنامه بدون امضا برای دادگاه رسمیتی ندارد، در نتیجه طرفین معامله باید برگه قولنامه را امضا کنند. امضا نکردن قولنامه به این معنا است که در صورت به‌وجودآمدن مشکل، نمی‌توان از حق خود در دادگاه دفاع کرد.

از طرف دیگر یکی از مشکلاتی که بیشتر افراد با آن مواجه هستند، جعل امضا در قولنامه است. بسیاری از ما بر این باور هستیم که امکان جعل امضا با اثر انگشت وجود ندارد.

اما باید بدانید که جعل قولنامه توسط بنگاه های متخلف وجود دارد، این افراد می‌توانند با استفاده از کامپیوتر اثر انگشت شما را جعل کنند و در قراردادهای دیگر استفاده نمایند. مجازات این‌گونه افراد ۶ ماه تا ۲ سال حبس یا 3 تا ۱۲ میلیون جزای نقدی است.

اعتبار قولنامه دستی بعد از فوت فروشنده

یکی دیگر از پرسش‌های رایج در خصوص قولنامه دستی، این است که وضعیت اعتبار چنین قولنامه‌ای، بعد از فوت فروشنده، چگونه خواهد بود و آیا مرگ فروشنده، سبب فسخ قولنامه دستی می‌شود یا خیر؟
قانون‌گذار، در هیچ یک از مواد قانونی، از لازم یا جایز بودن عقد و قرارداد به‌موجب قولنامه، سخنی به میان نیاورده و در شرع نیز، مطلبی دراین‌خصوص، گفته نشده است. اما، باتوجه‌به اصل لزوم که اصل را بر لازم بودن قراردادها می‌داند، مگر اینکه خلاف آن، ثابت شود، باید گفت، عقد به‌موجب قولنامه دستی، یک عقد لازم است.
عقود لازم، بر خلاف عقود جایز، با فوت و جنون و سفه طرفین عقد، خودبه‌خود، منفسخ نشده و برای برهم‌خوردن آن‌ها، نیاز به وجود خیارات قانونی است؛ لذا قولنامه دستی، چه زمانی که به معنای تعهد به بیع باشد و چه زمانی که به معنای قرارداد خریدوفروش، با فوت کسی که تعهد به فروش کرده یا با فوت فروشنده، منفسخ نخواهد شد و دارنده آن، می‌تواند، به طرفیت وراث، طرح دعوا کرده و الزام آن‌ها را به ایفای تعهد مورثشان در قولنامه دستی، بخواهد

آیا قولنامه دستی بدون شاهد اعتبار دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت بله قولنامه دستی بدون شاهد در دادگاه اعتبار دارد و الزامی به وجود شاهد برای اعتبار قولنامه در جایی ذکر نشده است؛ اما داشتن شهود در نوشتن قولنامه دستی از این جهت موثر است که در صورت انکار یا تردید طرف مقابل، نسبت به سند عادی، می توان، از شهادت آن‌ها، در محکمه برای اثبات ادعا بهره برد.