بسیاری از مردان پس از دریافت درخواست مهریه، اقدام به انتقال مال به قصد فرار از پرداخت مهریه می‌کنند تا از توقیف آن‌ها جلوگیری کنند. اما این پرسش مطرح می‌شود که آیا چنین اقدامی همواره جرم محسوب می‌شود؟ در این مطلب از مجله دلتا، به بررسی ابعاد قانونی و حقوقی انتقال مال به‌قصد فرار از مهریه می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که در چه شرایطی این عمل می‌تواند جرم تلقی شود.
مهریه و توقیف اموال: یک حق قانونی
مهریه به‌عنوان یکی از حقوق مالی زن، در قانون ایران مورد حمایت قرار گرفته است. بر اساس قوانین جاری، زن می‌تواند پس از مطالبه مهریه، اموال شوهر را برای تضمین پرداخت آن توقیف کند.
در این شرایط، برخی از مردان برای جلوگیری از توقیف اموال، اقدام به انتقال دارایی‌های خود می‌کنند. این انتقال ممکن است به‌صورت صوری یا واقعی انجام شود، اما موضوع اصلی این است که آیا چنین اقدامی جرم است یا خیر؟
انتقال مال به‌قصد فرار از دین: مفهوم قانونی
طبق ماده ۲۱۸ قانون مدنی ایران، هر گونه انتقال مال که به‌قصد فرار از پرداخت دین و به ضرر طلبکاران انجام شود، باطل است. در مورد مهریه نیز، اگر ثابت شود که مرد باهدف فرار از پرداخت مهریه اقدام به انتقال اموال کرده است، این انتقال می‌تواند باطل شود. اما برای اثبات جرم بودن این اقدام، باید شرایط خاصی وجود داشته باشد.
شرایط جرم بودن انتقال مال به‌قصد فرار از مهریه
انتقال مال به‌قصد فرار از پرداخت مهریه، تنها در صورتی جرم تلقی می‌شود که شرایط زیر فراهم باشد:
وجود بدهی قطعی
برای اینکه انتقال مال جرم محسوب شود، باید بدهی قطعی وجود داشته باشد. در مورد مهریه، این بدهی زمانی قطعی می‌شود که زن اقدام به مطالبه مهریه کرده و حکم قطعی دادگاه یا اجرای ثبت مبنی بر الزام شوهر به پرداخت مهریه صادر شده باشد.
قصد فرار از دین
برای جرم‌انگاری این انتقال، باید اثبات شود که مرد با نیت فرار از پرداخت دین اقدام به انتقال مال کرده است. اگر انتقال مال به دلایلی نظیر نیاز مالی یا انجام معاملات تجاری انجام شده باشد، جرم محسوب نمی‌شود.
ضرر به طلبکار (زن)
انتقال مال باید به‌گونه‌ای باشد که به ضرر طلبکار تمام شود. به‌عبارت‌دیگر، اگر مرد با این اقدام، عملاً زن را از دسترسی به حقوق مالی خود محروم کرده باشد، این انتقال می‌تواند مصداق فرار از دین باشد.
انتقال صوری یا غیرواقعی
اگر انتقال مال به‌صورت صوری و بدون قصد واقعی برای واگذاری انجام شده باشد، این اقدام بیشتر محتمل است که به‌عنوان جرم شناخته شود.
انتقال مال صوری و غیرصوری: تفاوت در جرم‌انگاری
- انتقال صوری: در این حالت، انتقال‌دهنده (شوهر) مالکیت مال را تنها روی کاغذ به شخص دیگری منتقل می‌کند، اما همچنان از منافع آن بهره‌مند می‌شود. این نوع انتقال به‌وضوح به‌قصد فرار از دین انجام می‌شود و جرم است.
- انتقال واقعی: در این حالت، مال به‌صورت واقعی و با نیت انجام معامله به شخص دیگری واگذار می‌شود. اگر این انتقال باهدف تجاری یا مالی انجام شده باشد و قصد فرار از دین ثابت نشود، نمی‌توان آن را جرم تلقی کرد.
راه‌های اثبات قصد فرار از پرداخت مهریه
برای اینکه زن بتواند انتقال مال به‌قصد فرار از پرداخت مهریه را ثابت کند، باید مدارک و شواهد کافی ارائه دهد. این شواهد می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تاریخ انتقال مال: اگر انتقال مال بلافاصله پس از مطالبه مهریه یا ابلاغ اجراییه انجام شده باشد، می‌تواند دلیلی بر قصد فرار از دین باشد.
- صوری بودن انتقال: شواهدی که نشان‌دهنده صوری بودن معامله باشند، مانند عدم دریافت پول یا ادامه استفاده مرد از مال منتقل‌شده.
- وضعیت مالی مرد: اگر مرد پس از انتقال مال، هیچ دارایی دیگری برای پرداخت مهریه نداشته باشد، این انتقال مشکوک تلقی می‌شود.
مجازات انتقال مال به قصد فرار از مهریه
اگر انتقال مال به قصد فرار از پرداخت مهریه اثبات شود، این اقدام می‌تواند مشمول ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی شود. بر اساس این قانون:
- انتقال‌دهنده (شوهر): ممکن است به مجازات‌های کیفری مانند حبس یا جریمه نقدی محکوم شود.
- انتقال‌گیرنده: اگر ثابت شود که انتقال‌گیرنده نیز از نیت شوهر آگاه بوده است، او نیز ممکن است تحت تعقیب قرار گیرد.
چه زمانی انتقال مال جرم نیست؟
در برخی شرایط، انتقال مال جرم محسوب نمی‌شود، از جمله:
- انتقال پیش از بدهی: اگر انتقال مال قبل از درخواست مهریه یا صدور حکم قطعی انجام شده باشد، نمی‌توان آن را به‌عنوان جرم تلقی کرد.
- انجام معاملات تجاری: اگر مرد بتواند اثبات کند که انتقال مال با هدف معاملات تجاری یا رفع نیاز مالی انجام شده است، این اقدام جرم نیست.
- باقی ماندن اموال کافی: اگر پس از انتقال، همچنان اموال کافی برای پرداخت مهریه وجود داشته باشد، انتقال جرم محسوب نمی‌شود.
جمع‌بندی: انتقال مال به قصد فرار از مهریه الزاما جرم نیست
انتقال مال به قصد فرار از مهریه، تنها در صورتی جرم است که نیت فرار از پرداخت دین و ضرر به طلبکار ثابت شود. در بسیاری از موارد، انتقال اموال می‌تواند به دلایل منطقی و قانونی انجام شود و نباید به‌طور خودکار جرم تلقی شود.
زنانی که با چنین انتقالاتی مواجه می‌شوند، باید با ارائه مدارک معتبر به دادگاه، صوری بودن یا نیت فرار از دین را ثابت کنند. از سوی دیگر، مردان نیز باید از انجام انتقالات صوری خودداری کرده و در صورت نیاز به انتقال مال، مستندات قانونی ارائه دهند.
مهریه یک حق قانونی است، اما درعین‌حال، حفظ عدالت و جلوگیری از سوءاستفاده از قوانین نیز اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین، مشورت با وکیل متخصص در این زمینه می‌تواند راهکاری مؤثر برای حل‌وفصل اختلافات باشد.
