تقسیم ارث قبل از فوت از جمله مواردی است که در قانون مدنی ایران به آن اشاره شده است. همراه مجله دلتا باشید تا این موضوع مهم را برایتان شرح دهیم.
تقسیم ارث قبل از فوت
تقسیم ارث قبل از فوت به‌صورت قانونی امکان‌پذیر نیست، زیرا ارث تنها پس از فوت فرد به وجود می‌آید و بر اساس قوانین شرعی و مدنی تقسیم می‌شود. یعنی اموالی که به‌عنوان ارث محسوب می‌شوند، تنها پس از فوت مالک به ورثه تعلق می‌گیرند.
اما فرد می‌تواند در زمان حیات خود اقداماتی انجام دهد که شبیه به تقسیم ارث به نظر برسد، از جمله:
هبه اموال
فرد می‌تواند در زمان حیات خود بخشی از اموال یا تمام آنها را به دیگران (ورثه یا غیر ورثه) هبه کند. هبه یعنی انتقال مالکیت اموال به دیگران به‌صورت داوطلبانه و بدون دریافت هزینه. این اقدام از نظر قانونی معتبر است و بعد از انجام آن، دیگر آن اموال متعلق به فرد نخواهد بود.
وصیت
فرد می‌تواند برای بعد از فوت خود وصیت کند، اما طبق قوانین شرعی، وصیت تنها برای یک‌سوم از کل اموال قابل اجراست. برای بیش از یک‌سوم اموال، رضایت ورثه لازم است؛ بنابراین، فرد نمی‌تواند بدون محدودیت تمامی اموال خود را به‌دلخواه تقسیم کند.
انتقال مالکیت در زمان حیات
فرد می‌تواند اموال خود را در زمان حیات به‌صورت رسمی به نام ورثه یا افراد دیگر منتقل کند. این اقدام می‌تواند به‌صورت فروش، هدیه یا هر نوع دیگری از انتقال مالکیت باشد. پس از انتقال، این اموال دیگر جزء دارایی‌های فرد نخواهد بود و در زمان فوت به‌عنوان ارث به‌حساب نمی‌آید.
مشارکت در اموال و دارایی‌ها
فرد می‌تواند با ورثه خود در زمان حیات به توافق برسد و دارایی‌ها را به طور مشترک مدیریت یا تقسیم کند، اما این توافق‌ها از نظر حقوقی مانند ارث رسمی پس از فوت نیست و فقط یک نوع توافق مالی است.
در نهایت، ارث به معنای دقیق حقوقی و شرعی تنها بعد از فوت تقسیم می‌شود، اما فرد می‌تواند در زمان حیات خود با اقدامات قانونی مانند هبه یا انتقال مالکیت، بخش‌هایی از اموال خود را به دیگران واگذار کند.
ادامه توضیحات در خصوص تقسیم ارث قبل از فوت شامل چند نکته مهم حقوقی و شرعی است که به درک بهتر از این موضوع کمک می‌کند:
حق رجوع در هبه
در هبه، فرد می‌تواند اموال خود را به دیگران منتقل کند. اما در برخی موارد، اهداکننده می‌تواند از هبه خود رجوع کند، یعنی اموال را پس بگیرد. البته این حق رجوع در شرایط خاصی امکان‌پذیر است. برای مثال، اگر مالی که هبه شده به تصرف و استفاده گیرنده درآمده باشد یا بین اهداکننده و گیرنده رابطه خویشاوندی باشد، امکان رجوع ممکن است محدود شود. به همین دلیل، هبه همیشه به معنای تقسیم قطعی و بدون بازگشت اموال نیست.
تقسیم غیررسمی و توافقی
در بسیاری از خانواده‌ها، قبل از فوت فرد، به‌صورت توافقی تقسیم اموال صورت می‌گیرد. این نوع تقسیم اموال بیشتر بر اساس توافقات داخلی و خانوادگی است و ممکن است از نظر قانونی الزام‌آور نباشد. در چنین مواردی، اگر فرد بعداً تغییر نظر دهد، می‌تواند به تقسیم مجدد اموال بپردازد یا اموال را به طور دیگری توزیع کند.
وصیت‌نامه رسمی
اگر فرد بخواهد برای تقسیم اموال بعد از فوت خود تدابیری بیندیشد، می‌تواند از وصیت‌نامه رسمی استفاده کند. وصیت‌نامه باید در چهارچوب قوانین مربوط به ارث و باتوجه‌به محدودیت‌های شرعی تنظیم شود. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، فرد می‌تواند تنها تا یک‌سوم از اموال خود را وصیت کند و برای وصیت بیشتر از یک‌سوم، رضایت ورثه لازم است.
اهدای مال به ورثه با نیت خیرخواهانه
گاهی فرد در زمان حیات خود به دلایل مختلف، بخشی از اموال خود را به فرزندان یا سایر ورثه می‌بخشد. این اقدام ممکن است به‌منظور کمک مالی به ورثه یا جلوگیری از اختلافات بعد از فوت باشد. در چنین شرایطی، اگر انتقال به‌صورت رسمی انجام شود، دیگر آن اموال جزء دارایی‌های فرد پس از فوت نخواهد بود و به‌عنوان ارث تقسیم نمی‌شود.
قوانین مالیاتی و رسمی
در بسیاری از کشورها، انتقال اموال در زمان حیات ممکن است مشمول مالیات شود. به‌عنوان‌مثال، اگر فرد بخواهد بخش عمده‌ای از اموال خود را در زمان حیات به دیگران واگذار کند، باید مالیات انتقال دارایی را پرداخت کند. به همین دلیل، افراد باید قبل از اقدام به انتقال یا تقسیم اموال به این مسائل حقوقی و مالیاتی توجه داشته باشند.
نتیجه‌گیری
اگرچه تقسیم رسمی ارث قبل از فوت از نظر قانونی و شرعی امکان‌پذیر نیست، اما افراد می‌توانند با استفاده از ابزارهایی مانند هبه، انتقال مالکیت، و تنظیم وصیت‌نامه، اقدام به توزیع اموال خود در زمان حیات کنند. این اقدامات باید بادقت و با مشورت حقوقی انجام شود تا به‌درستی و بدون ایجاد مشکلات حقوقی در آینده اجرا شوند.
