مشاوران املاک باید به مفاهیم حقوقی اساسی مسلط باشند تا بتوانند معاملات را به درستی هدایت کنند. یکی از پایه‌ای‌ترین این مفاهیم، انواع عقد در قانون مدنی است. در این مطلب از مجله دلتا به دسته‌بندی این عقود می‌پردازیم؛ دانشی که در معاملات روزمره کاربردی و تعیین‌کننده است.
انواع عقد به لحاظ نام‌برده شدن یا عدم نام‌برده شدن در قانون
عقود به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: عقد معین که در قانون برای آن‌ها احکام مشخص آمده است، مانند بیع، اجاره و رهن، و عقد نامعین که قانون‌گذار به آن نپرداخته اما با توافق طرفین معتبر است.
عقد لازم
در این عقد، هیچ‌یک از طرفین نمی‌توانند به‌تنهایی قرارداد را فسخ کنند، مگر در موارد استثنایی قانونی. مثال: عقد بیع (ماده ۱۸۵).
عقد جایز
هر یک از طرفین هر زمان بخواهد می‌تواند عقد را فسخ کند. نمونه: عقد وکالت (ماده ۶۷۸).
عقد خیاری
در این نوع از انواع عقد، اختیار فسخ برای یکی از طرفین یا شخص ثالث وجود دارد. مانند معامله خودرو با شرط فسخ تا دو ماه (ماده ۱۸۸).
عقد منجز و معلق
در عقد منجز، قرارداد فوراً و بدون شرط اجرا می‌شود؛ مثل خرید و فروش ملک. در عقد معلق، اجرای تعهد منوط به تحقق شرط خاصی است، مانند شرط ازدواج برای انتقال ملک.
عقد معوض
هر طرف در ازای آنچه می‌دهد، چیز دیگری دریافت می‌کند؛ مثال: بیع.
عقد مجانی
انتقال مال یا تعهد از سوی یک طرف بدون دریافت عوض انجام می‌شود. نمونه بارز: هبه.
عقد رضایی
صرف توافق و رضایت طرفین برای انعقاد آن کافی است؛ مانند خرید کالا از مغازه.
عقد تشریفاتی
به جز رضایت طرفین، نیاز به رعایت تشریفات قانونی دارد؛ مانند تنظیم سند رسمی برای فروش ملک.
عقد عینی
تحقق آن علاوه بر توافق، نیازمند تسلیم مورد عقد است. مثال: عقد رهن.
عقد معین
این دسته از انواع عقد دارای عنوان مشخص و قواعد قانونی خاص هستند. قانون مدنی برای آن‌ها مقررات مستقلی وضع کرده است. در مطلب بعدی به انواع آن خواهیم پرداخت.
(این مطلب از جزوه اصول حقوقی به نگارش آقای هرقلی (مدیر حقوقی هلدینگ دلتا) وام گرفته شده است.)
