هاری یک بیماری مرگبار و پرخطر در ایران است که چندان جدی گرفته نمی‌شود و سالانه افرادی به‌دلیل ناآگاهی از بیماری، جان خود را ازدست می‌دهند. این بیماری به‌خصوص در مناطق روستایی و حاشیه شهرها که معمولا به آنها سفر می‌کنیم و احتمال تماس با حیوانات وحشی یا ولگرد بیشتر می‌شود، شایع‌تر است. آگاهی تنها راه مبارزه با این بیماری و جلوگیری از خطر مرگ است، پس در این مقاله از مجله دلتا با ما همراه باشید.
هاری چیست؟
هاری یک بیماری خطرناک ویروسی است که مغز و نخاع، را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ویروس هاری بعد از ورود به بدن، به‌تدریج به مغز می‌رسد و سبب مرگ انسان می‌شود. ویروس هاری با رسیدن به مغز 100% کشنده است چرا که عملکرد قسمت‌های مختلف بدن را به‌طور کامل مختل می‌کند.
راه‌های انتقال هاری
ویروس هاری فقط از طریق بزاق حیوانات آلوده به انسان منتقل می‌شود. شایع‌ترین راه انتقال هاری گزیده شدن یا خراش توسط حیوان مبتلاست. سگ و گربه به‌ویژه از نوع ولگرد، گرگ، روباه و خفاش از مهم‌ترین حیواناتی هستند که می‌توانند هاری را به انسان منتقل کنند. شاید عجیب به‌نظر برسد اما حیوانات خونگرم اهلی مانند گاو و گوسفند درصورت ابتلا از طریق بزاق، مثلا اگر موقع غذادادن دست زخم یا خراش داشته باشد، می‌توانند هاری را به انسان منتقل کنند.
علائم هاری در انسان
علائم هاری در ابتدا ممکن است شبیه به یک آنفولانزای ساده با علائمی مانند تب، سردرد، خستگی و ضعف عمومی باشد اما با پیشرفت بیماری، علائم جدی‌تر و خطرناک‌تری ظاهر می‌شوند. از جمله این علائم عبارتند از:
- ترس از آب (هیدروفوبیا)
- حساسیت شدید به نور (فوتوفوبیا) و صدا
- مشکل در بلع
- تشنج و اضطراب شدید
- توهم
- ترشح زیاد بزاق
- بی‌خوابی
- فلج
هنگامی که این علائم عصبی آغاز شوند، بیماری عملا غیرقابل درمان بوده و منجر به مرگ خواهد شد.
راه‌های پیشگیری از هاری
با توجه به خطر مرگ صددرصدی بعد از ابتلا به هاری، پیشگیری تنها راه نجات از این بیماری است. راه‌های پیشگیری شامل موارد زیر است:
اقدام فوری پس از گزش یا خراش
اگر توسط حیوانی مشکوک به هاری گاز گرفته شدید یا دچار خراش شدید، باید فورا محل زخم را با آب و صابون به مدت 15 دقیقه بشویید و بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنید. در مراکز درمانی علاوه بر شستشوی کامل زخم، باید 3 دوز واکسن هاری در طی یک ماه، دریافت کنید. در برخی شرایط با تشخیص پزشک 5 دوز واکسیناسیون برای شما انجام خواهد شد. تزریق واکسن را جدی بگیرید چون تنها راه جلوگیری از بیماری هاری است و درمان دیگری وجود ندارد.
واکسیناسیون پیشگیرانه برای انسان
افرادی که به‌طور مداوم با حیوانات سروکار دارند مانند دامپزشکان یا جنگلبانان، افرادی که در آزمایشگاه روی ویرس هاری کار می‌کنند و مسافران پیش از سفر به کشورهای در حال توسعه، باید 3 دوز واکسن هاری را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه دریافت کنند. همچنین درصورت گزش توسط حیوانات باید دوز یادآور تزریق کنند.
اجتناب از تماس با حیوانات وحشی و ولگرد
از تماس با حیوانات وحشی و ولگرد، به‌ویژه در مناطق روستایی یا جنگلی که احتمال حضور حیوانات مبتلا به هاری بیشتر است، خودداری کنید.
واکسیناسیون حیوانات خانگی
یکی از موثرترین روش‌ها برای جلوگیری از هاری، واکسیناسیون منظم حیوانات خانگی مانند سگ و گربه و دام‌ها است. این واکسن‌ها معمولا به صورت سالانه تزریق می‌شوند و می‌توانند خطر انتقال هاری به انسان را به‌طور قابل توجهی کاهش دهند. همچنین از رها شدن و پرسه زدن حیوانات خانگی خود به‌ویژه در فضاهای باز مانند جنگل، حواشی شهر و هرجایی که احتمال برخورد آنها با حیوانات ناقل وجود دارد، جدا جلوگیری کنید.
مناطق پرخطر در ایران
ایران جزو کشورهایی است که هاری در آنها به‌صورت کنترل نشده وجود دارد. هاری در بیشتر شهرهای ایران وجود دارد اما در مناطق روستایی و حاشیه شهرها که حیوانات وحشی یا ولگرد بیشتر هستند، شایع‌تر است. برخی از استان‌هایی که میزان هاری در آنها بالاست شامل کرمان، خراسان رضوی، گلستان، مازندران، اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی هستند. این استان‌ها به دلیل نزدیکی به طبیعت و جنگل‌ها، حضور گسترده حیوانات وحشی و احتمال تماس انسان‌ها با این حیوانات در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
نتیجه‌گیری
هاری یک بیماری مرگبار اما قابل پیشگیری است. با واکسیناسیون منظم حیوانات خانگی، مراجعه زودهنگام به مراکز درمانی پس از گزش و اجتناب از تماس با حیوانات ولگرد، می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. توجه داشته باشید که با آگاهی و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توانیم این خطر را به حداقل برسانیم و از سلامت خود و خانواده محافظت کنیم.
