انتشار بیماری توسط دست انسان امری اجتناب ناپذیر است، چراکه دست انسان محلی برای رشد بسیاری از عوامل بیماری زا است. دکتر رابرت اکلس انگشتان کثیف را عامل مرگبارترین جنایات عصر می‌دانست.
او معتقد بود که انگشتان دست انسان تلفات بیشتری را نسبت به مجموع تلفات ناشی از گلوله‌ها، سموم، تصادفات راه آهن و زلزله ایجاد کرده‌اند. به گفته این پزشک، دست انسان یک سلاح کشتار جمعی بود که زندگی بیگناهان را ساعت به ساعت خاموش می‌کرد. انتشار بیماری توسط دست انسان این کشتار جمعی را سبب می‌شد.
در سال 1907 یک آشپز خصوصی به نام مالون به‌عنوان تهدیدی برای سلامت عمومی دستگیر شد، چراکه از سال 1900 به‌عنوان منبع شیوع تب حصبه شناخته شد. شواهد نشان می‌داد که آشپز مالون مشتریانش را با تهیه وعده‌های غذایی با استفاده از دست‌های آلوده، به بیمای مبتلا می‌کرد، باوجود اینکه این آشپز هیچ یک از علائم بیماری مانند تب طولانی مدت، کسالت یا سردرد را نداشت.
این بیماری توسط باکتری سالمونلا تیفی ایجاد می‌شود و تنها انسان‌ها از طریق آب یا غذای آلوده به این باکتری به بیماری تب حصبه مبتلا می‌شوند. بطورکلی شستن دست‌ها یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌ها برای جلوگیری از انتقال بیماری‌ها به ویژه بیماری‌های ویروسی است.
برای انتشار بیماری توسط دست ، دست‌ها باید به نوروویروس آلوده باشند. به طور باورنکردنی، یک فرد بیمار می‌تواند میلیاردها ذره ریز نورویروس را در مدفوع و استفراغ خود داشته باشد و تنها 18 ذره از این ذرات لازم است تا فرد دیگری را آلوده کند. نوروویروس نیز بسیار قابل انتقال است زیرا توسط دستان ما گرفته و در همه جا رها می‌شود.
افراد می‌توانند قبل از شروع احساس بیماری یا هفته‌ها پس از شروع بهبودی، ویروس را در مدفوع خود دفع کنند. بنابراین شستن دست ها یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌ها برای جلوگیری از انتقال است. قرار دادن موادغذایی دور از دستشویی و حمام یکی دیگر از موارد است.
انتشار بیماری توسط دست انسان چگونه انجام می‌شود؟
انتشار بیماری توسط دست انسان امکان احتمال کمتری داشت، اگر اینقدر از آن‌ها برای امور مختلف استفاده نمی‌کردیم. البته این موضوع به این خاطر است که کارهای زیادی وجود دارند که دست‌های جادویی انسان‌ها قادر به انجام آن هستند.
بنابراین قبل از اینکه بیشتر به بحث درمورد چگونگی کمک انسان به انتقال عوامل بیماری‌زا بپردازیم، بیایید در وهله اول به آنچه که دستان ما را به عضوی بسیار مفید در بدن ما تبدیل کرده‌اند بپردازیم.
دست انسان دارای 27 استخوان است که به آن‌ها ساختاری سفت و محکم می‌بخشد، هر یک از این استخوان‌ها توسط ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها، رگ‌های خونی و اعصاب متصل احاطه شده‌اند که با سایر عناصر بدن ارتباط برقرار می کنند و دستورات مغز را انجام می‌دهند.
ناخن‌ها نیز بالش‌های کوچک خمیری هستند که به انتهای عصب که به شدت چروک و شیار است چسبیده‌اند و حساس‌ترین حسگرها را در تمام پوست دارند. دست انسان‌ها دارای شست بلندتر نسبت به سایر پستانداران مشابه مانند میمون‌ها هستند، این امر سبب می‌شود تا نوک انگشت شست ما بتواند با تمام انگشتان ما تماس داشته باشد، تمام این ویژگی‌ها به دست انسان این امکان را می‌دهد که بتوان اشیا را بگیرد و بلند کند.
میکروب ها و دست انسان
بسیاری از میکروب‌هایی که در بدن انسان وجود دارند، مستعمره نشین اما بی‌ضرر هستند، میکروبهای موجود در دست انسان نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ حتی بسیاری از بسیاری از میکروب‌هایی که در نوک انگشتان ما زندگی می‌کنند، دارای فوایدی برای سلامت انسان هستند، به‌عنوان مثال یکی از عملکردهای مهم این باکتری‌ها تنظیم اسیدیته پوست برای ممانعت از، از دست رفتن آب و الکترولیت‌های بدن است.
این سد پوستی همچنین بدن را از ابتلا به بیماری‌های عفونی و آلرژی مصون می‌‌دارد، اما اگر هرگونه خراش یا شکستگی روی پست وجود داشته باشد، می‌تواند نقطه‌ای برای ورود ویروس‌های مهاجم به بدن انسان، همچنین عاملی برای انتشار بیماری توسط دست انسان باشد.
روش‌های غیرمستقیم انتشار بیماری توسط دست انسان
روش‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم روش‌های مستقیم انتشار بیماری توسط دست انسان بوده‌اند. روش‌های غیر مستقیم مانند تماس با اشیا و سطح آلوده نیز از رایج‌ترین روش‌های انتشار بیماری توسط دست انسان هستند.
هر کودک در حین بازی بیش از 600 بار فضا و سطوح را لمس می‌کند، در همین حین نیز ممکن است بیشتر از 20 بار یا حتی بیشتر دهن خود و سایر افراد را لمس کنند. این عدد در بزرگسالان به 800 بار لمس اشیا در روز و حتی بیشتر می‌رسد. ” تماس دست با دهان، بینی و چشم‌ها که توسط محققان بیماری های عفونی منطقه T صورت نامیده می شود” خطرناک‌ترین نوع لمس صورت است. دیده شده است که افراد حدود هشت بار در ساعت در مکان‌های عمومی منطقه T خود را لمس می‌کنند.
ویروس‌ها می‌توانند روی اشیا رسوب کنند و چند ساعت روی آن باقی بمانند، این مدت زمان بین چند ساعت تا چند ماه متغیر است. ویروس سارس و کووید یکی از مهم‌ترین ویروس‌هایی هستند که با روش انتشار بیماری توسط دست انسان از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابند. راینوویروس که عامل اصلی سرماخوردگی است نیز به همین طریق انتشار می‌یابد.
افرادی که برای انتشار بیماری توسط دست انسان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند تا 18 ساعت پس از آلوده شدن سطوح، ویروس را به طور غیرمستقیم به نوک انگشتان افراد دیگر منتقل کرده‌اند.
در سال 1841 در یک بیمارستان ماماها در اتاقی در مجاورت اتاق کالبدشناسی کار می‌کردند، در بین سال‌های 1841 تا 1847، 16 درصد از مادرانی که برای تجربه زایمان بی‌درد به این بیمارستان مراجعه کرده بودند در اثر تب نفاس مردند. بعدها مشخص شد این بیماری در اثر آلوده بود یک چاقوی جراحی و در نتیجه آلوده شدن دستان متخصصان زنان و زایمان این بیمارستان به تب تفاس به بیماران باردار منتقل شده است.
پس از آن پروتکل‌های سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از انتشار بیماری توسط دست انسان وضع شد، بطوریکه همه باید پس از خروج از اتاق کالبد شکافی و قبل از تماس با بیمار، دست های خود را با محلول آهک کلر شده پاک می‌کردند. حالا چرا محلول آهک و کلر؟ چراکه این پزشکان محلول آب و صابون را به اندازه کافی برای پاک کردن دست‌ها قوی نمی‌دانستند.
نتیجه‌گیری:
می‌توان نتیجه گرفت که انتشار بیماری توسط دست انسان امری اجتناب ناپذیر است و ویروس‌هایی که از این طریق انتقال می‌یابند از ساده‌ترین آن‌ها مانند یک ویروس سرماخوردگی گرفته تا خطرناک‌ترین آن‌ها می‌توانند به‌راحتی توسط دستان ما انتقال یابند و یک پاندمی مانند یک سویه جدید ویروس کرونا را رقم بزنند. بنابراین شستن دست‌ها، جلوگیری از تماس آن‌ها با نواحی مخاطی و … اگرچه به ظاهر کارهای کوچک و ساده‌ای به نظر می‌رسند اما اگر تبدیل به عادات روزانه در زندگی انسان شوند می‌توانند از شیوع بسیاری از پاندمی‌ها جلوگیری کنند.
