ارث خواهرزاده و برادرزاده از جمله موضوعاتی است که در قانون مدنی به آن اشاره شده و افراد دوست دارند پیرامون آن اطلاعاتی داشته باشند تا متوجه شوند در چه شرایطی اموالشان به فرزندان خواهر و برادرشان رسیده یا ارث خواهرزاده و برادرزاده چه زمانی تقسیم می‌شود. همراه دلتامگ باشید.
چه زمانی خواهرزاده یا برادرزاده ارث خواهند برد؟
قانون مدنی باتوجه‌به فقه، نزدیکان و خویشاوندان فرد را به سه‌طبقه تقسیم‌بندی کرده است. طبقه اول پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد متوفی، طبقه دوم اجداد و برادر و خواهر متوفی و اولاد آنها و طبقه سوم اعمام (عموها) و عمات (عمه‌ها) و اخوال (دایی‌ها) و خالات (خاله‌ها) متوفی و اولاد آنها.
دراین‌رابطه باید بگوییم برای این که ارث به طبقات دوم و سوم برسد، باید فردی از طبقه اول و بالاتر وجود نداشته باشد. در واقع یعنی اگر پدر و مادر متوفی زنده باشند، دیگر ارث به برادر و خواهر متوفی نمی‌رسد. همچنین در یک‌طبقه، افرادی که درجه نزدیک‌تری به متوفی دارند، مانع از ارث‌بردن درجات دورتر خواهند بود. مثلاً فرزند متوفی مانع از ارث‌بردن نوه متوفی است.
در مورد قوانین ارث خواهرزاده و برادرزاده نیز، با توجه قانون مدنی ایران متوجه می‌شویم که آنها از طبقه دوم خویشان نسبی هستند؛ بنابراین شرط اول ارث خواهرزاده و برادرزاده آن است که متوفی دارای پدر، مادر، فرزند و نوه و نتیجه نبوده و همچنین در بین طبقه دوم هرگاه خواهر و برادر متوفی زنده باشند دیگر ارث خواهرزاده و برادرزاده موضوعیت ندارد.
میزان سهم‌الارث خواهرزاده و برادرزاده
میزان سهم‌الارث خواهرزاده و برادرزاده حالت‌های مختلفی دارد. اگر خواهرزاده یا برادرزاده تنها وارث متوفی باشد، تمام ارث به او می‌رسد؛ اما اگر تعداد آنها متعدد باشد، ارث به‌صورت زیر تقسیم می‌شود:
برای تقسیم ارث باید به نسل خواهرزاده یا برادرزاده نگاه کرد. به‌عبارت‌دیگر آنها سهم کسی را می‌برند که به‌واسطه او به متوفی وصل می‌شوند. مثلاً اگر متوفی فقط برادرزاده و خواهرزاده داشته باشد، باید دید پدر و مادر آنها چه سهمی از متوفی به ارث می‌برند. یعنی خواهرزاده و برادرزاده قائم‌مقام پدر و مادر خود به‌عنوان برادر و خواهر متوفی هستند. به بیان دیگر ارث خواهرزاده و برادرزاده طبق ارث پدر یا مادرشان است و هر چقدر آنها ارث می‌بردند حالا فرزندان آنها نیز ارث می‌برند.
طبق ماده ۸۹۰ قانون مدنی: «در بین وراث طبقه دوم اگر برای متوفی برادر یا خواهر نباشد، اولاد اخوه هر قدر که پائین بروند، قائم‌مقام پدر یا مادر خود بوده و با هر یک از اجداد متوفی که زنده باشد ارث می‌برند. لیکن در بین اجداد یا اولاد اخوه اقرب به متوفی، بعد را از ارث محروم می‌کند.»
بنابراین، تقسیم ارث نسبت به اولاد برادر و خواهر بر حسب نسل به عمل می‌آید. یعنی هر نسل حصه و سهم کسی را می‌برد که به‌واسطه او به میت می‌رسد.
آیا وجود زن یا شوهر متوفی مانع از ارث‌بردن خواهرزاده یا برادرزاده است؟
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که خیر. زن و شوهر با تمام طبقات قابل‌جمع هستند. اگر متوفی هیچ اولادی نداشته باشد، سهم زن و شوهر به ترتیب یک‌چهارم و یک‌دوم اموال است.
اما اگر متوفی دارای اولاد حتی از همسری دیگر باشد، این میزان به ترتیب یک‌هشتم و یک‌چهارم خواهد بود. در اینجا نیز چون برادرزاده و خواهرزاده در نبود فرزند متوفی ارث می‌برند، بنابراین سهم شوهر یک‌دوم و سهم زن یک‌چهارم بوده و مابقی سهم ارث خواهرزاده و برادرزاده خواهد بود.
