رقص سماع یکی از جذاب‌ترین معنوی‌ترین رقص‌های دنیاست که خواستگاه آن شهر قونیه در ترکیه و محل زندگی مولانا جلال‌الدین بلخی (رومی) است. همراه دلتامگ سفری هیجان‌انگیز به شهر رقص، معنویت، عرفان و صوفیه ترکیه داشته باشید.
قونیه کجاست؟
در حاشیه جنوب غربی فلات مرکزی آناتولی شهری با طبیعتی زیبا، فرهنگی غنی و تاریخی پربار واقع شده است که نام آن قونیه است. خیلی‌ها تصورشان این است که چون قونیه به شهر درویش‌های مرید مولوی مشهور است پس قطعا باید شهری آرام و بی‌صدا باشد؛ اما اصلا این‌گونه نیست.
به لطف شهرت مولانا این شهر نیز از گستردگی بسیاری برخوردار شده است تا جایی که هفتمین شهر بزرگ و پرجمعیت ترکیه و یک شهر کاملا توسعه یافته اقتصادی و صنعتی است. فاصله قونیه تا تهران 1698 کیلومتر است که مسافرت زمینی از ایران به آن حدود 24 ساعت و مسافرت هوایی به آن تنها 2 ساعت طول خواهد کشید.
چرا قونیه ترکیه این همه شهرت یافته است؟
قونیه نه تنها یکی از شهرهای مدرن ترکیه؛ بلکه یکی از زیباترین شهرهای این کشور است که طبیعت بی‌نظیر و فرهنگ غنی به شهرت بیشتر آن کمک فراوانی کرده است. این شهر زیبا زمانی خانه یکی از بزرگ‌ترین شاعران جهان یعنی مولانا جلال‌الدین بلخی معروف به مولوی یا مولانا بوده که اشعار و غزلیات او در دنیای ادبیات محبوبیت بسیاری دارد؛ اما داستان به اینجا ختم نمی‌شود. این عارف و صوفی بزرگ دنیای اسلام مخترع رقصی عرفانی به نام رقص سماع بوده است که هنوز هم بعد گذشت هزاران سال مرگ وی، با شور زیادی در میان دراویش قونیه اجرا می‌شود.
رقص سماع چیست؟
منبع این سماع چیزی جز عشق نباید باشد؛ عشقی که همچون آتش زبانه می‌کشد و انسان نمی‌تواند در برابر آن ایستادگی کند، بنابراین در آن ذوب می‌شود و به فنا می‌رسد. سماع پیشینه کهن تاریخی داشته و پس از اسلام موافقان و مخالفانی نیز پیدا کرده است.
سماع به چرخش بدن همراه حالت خلسه می‌گویند که برای اهداف معنوی انجام می‌شود. در حالت سماع گروهی شروع به چرخش به همراه آوای زیبای دف و تنبور و نی می‌کنند. واژه سماع دو معنی می‌دهد یکی از آن‌ها به معنای شنیدن است. دومین معنی که از این کلمه برداشت می‌شود سما به معنی آسمان است.
داستان رقص سماع مولانا
مولانا مردی بزرگ در سخنوری و شعر و عرفان بود تا روزی که با شمس تبریزی ملاقات کرد و چنان شیفته او شد که هرچه او می‌گفت را انجام می‌داد. روزی که شمس به مولانای 38 سال فرمود به سماع درآ، مولانا بی‌درنگ منبر و مدرسه را ترک کرد و همان کرد که شمس فرموده بود.
استدلال شمس این بود که سماع هرچه مولانا می‌طلبد را افزون می‌کند. سماع برای انسان‌های عادی که به هوای نفس مشغول‌اند حرام است نه برای کسانی که عاشق و طالب حق هستند و حتی ازنظر او سماع مدد حیات محسوب می‌شد. حالا هزاران سال است که پیروان طریقت عشق و معرفت در قونیه به رقص سماع مشغول‌اند و این شهر به شهر درویش‌های مرید مولوی مشهور شده است.
رقص سماع مولانا نه تنها توسط مردان که توسط زنان نیز انجام می‌شود. این رقص زیبا انسان خردمند را در چنان خلسه‌ای فرومی‌برد که زمان و مکان را فراموش کرده و به آغوش خداوندگار خود پناه می‌برد و طریقت صوفیگری را چنان می‌پیماید که گویی سال‌ها در طریقت عشق قدم نهاده است. هرچند انجام این رقص برای مردم عادی بسیار سخت و طاقت‌فرساست.
سخن پایانی
قونیه را به‌عنوان دین‌دارترین شهر ترکیه می‌شناسند که هنوز هم فرهنگ مشرق زمین را در خود حفظ کرده است. در این شهر نه تنها می‌توانید به دیدن رقص سماع پیروان عشق و معرفت بروید؛ بلکه می‌توانید با بازدید از آرامگاه مولانا و تربت و مسجد شمس تبریزی دل‌های خود را صاف‌کرده و چند روزی از دنیای شلوغ آدمیان به دامن عرفان پناه ببرید. سرزمین باستانی کاپادوکیا ترکیه نیز تنها 200 کیلومتر با این شهر فاصله دارد.
