یکی از کارهایی که معمولاً خانواده‌های ایرانی علاقه زیادی به آن دارند، نحوه محاسبه سهم الارث خود بعد از فوت یکی از خویشاوندان است. تمام سهم‌الارث‌هایی که می‌شناسید به طور دقیق در قانون مدنی ایران بیان شده است؛ اما محاسبه‌کردن آن کار چندان راحتی نیست. ما در این مطلب از دلتامگ به شما کمک می‌کنیم تا میزان سهم خود را حساب کنید.
ورثه به چه کسانی گفته می‌شود؟
طبق قانون ورثه به خویشاوندان دور و نزدیکی گفته می‌شود که طبق تقسیم‌بندی قانون، در طبقات مختلف قرار دارند و در زمان مرگ فرد از او ارث می‌برند. میزان سهم‌الارث آنها اصولاً باتوجه‌به قرابتشان (نزدیکی) با متوفی مشخص می‌شود.
نحوه محاسبه سهم الارث
نکته مهمی که در این راستا باید در ابتدا بدانید آن است که برای اینکه ورثه بتوانند سهم‌الارث خودشان را دریافت کنند، هر کدام باید به نسبت سهم‌الارثی که دارند، مالیات‌برارث پرداخت کنند. بعدازاین موضوع به سراغ نحوه محاسبه سهم الارث افراد می‌رویم.
- سهم‌الارث زن یک‌هشتم از قیمت عرصه و اعیان همسر فوت‌شده‌اش است. (طبق تعاریف قانونی به زمین و مکانی که ساختمان روی آن بنا شده است، عرصه گفته شده و ساختمانی که روی آن عرصه یعنی زمین قرار دارد را اعیان می‌نامند.)
- سهم‌الارث پدر (به علت وجود فرزند برای متوفی) یک‌ششم
- و در نهایت سهم‌الارث پسر‌ها و دختر به نسبت دو به یک است. (پسر دوبرابر دختر)
در قانون یک سری سهم برای افرادی مشخص شده است که به آن فرض گفته می‌شود و هر کدام مقدار مشخصی دارد که به شرح زیر است:
- نصف (۱/۲)
- ربع (۱/۴)
- ثمن (۱/۸)
- دو ثلث (۲/۳)
- ثلث (۱/۳)
- سدس ترکه (۱/۶)
محاسبه ارث
- محاسبه سهم الارث زن: ۱/۸ اگر متوفی فرزند داشته باشد و ۱/۴ اگر متوفی فرزند نداشته باشد؛ بنابراین در این فرض داشتن فرزند آن متوفی مهم است حتی اگر این فرزند از این زن نباشد، باز هم در صورت وجود وی، زن متوفی یک‌هشتم ارث می‌برد.
- سهم‌الارث مرد از زن متوفی خود: ۱/۴ اگر متوفی فرزند داشته باشد و ۱/۲ اگر متوفی فرزند نداشته باشد. برای مرد نیز مثل حالت بالا است و فقط مهم است که آن زن متوفی فرزند از خودش داشته باشد حتی اگر از این مرد نبوده باشد.
- محاسبه سهم الارث مادر: ۱/۶ اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد. زیرا این افراد مانع مادر از ارث فرزندش می‌شوند و ۱/۳ اگر متوفی فرزند و خواهر و برادر نداشته باشد.
- سهم‌الارث پدر: ۱/۶ اگر متوفی فرزند داشته باشد.
- سهم‌الارث دختر: (درصورتی‌که متوفی پسر نداشته باشد): ۱/۲ (نصف) واحد (یک دختر) و ۲/۳ درصورتی‌که متوفی دختران متعددی داشته باشد.
- سهم‌الارث خواهر: (مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، درصورتی‌که برادر یا اجداد پدری نباشد): ۱/۲ واحد (یک خواهر) و ۲/۳ متعدد (خواهران متعدد)
- محاسبه سهم الارث برادر و خواهر: (مشترک از مادر درصورتی‌که متوفی اجداد مادری نداشته باشد): ۱/۶ واحد و ۱/۳ متعدد (خواهرانت متعدد)
ذکر چند نکته مهم پیرامون محاسبه سهم الارث افراد
ایرانیانی که خارج از ایران زندگی می‌کنند و اقامت دارند، قانون حاکم بر ارث آنان قانون ایران است نه دولت متبوع خارجی و ماده ۹۶۷ قانون مدنی بدین‌گونه بیان نموده:
ترکه منقول یا غیرمنقول اتباع خارجه که در ایران واقع است، فقط از حیث قوانین اصلیه از قبیل قوانین مربوط به تعیین وراث، مقدار سهم‌الارث آنها و تشخیص قسمتی که متوفی می‌توانسته است به‌موجب وصیت تملک نماید، تابع قانون دولت متبوع متوفی خواهد بود.
نکته دیگر این است که قانون حاکم ارث برای ایرانیان غیرشیعه تابع مذهب آنان است و همچنین برای اقلیت‌های دینی مسیحی، زرتشتی و کلیمی هم طبق دین آیین ارث تقسیم می‌شود.
