نماد مار در پزشکی و شفا

نماد مار در متون و باورهای باستانی به طرق مختلف با سلامتی و شفا مرتبط بوده است. در اساطیر یونان باستان، خدای اسکلپیوس که با شفا و پزشکی مرتبط بود، اغلب با عصایی که یک مار دور آن پیچیده شده به تصویر کشیده می‌شد که به عصای آسکلپیوس معروف است. این نماد هنوز هم به‌عنوان نمادی برای سلامتی در پزشکی مدرن استفاده می‌شود. با ما در دلتامگ همراه باشید.

نماد مار در ایران باستان 

در ایران باستان، نماد مار که به «ناگا» یا «آژداها» معروف است، معنایی قابل توجه داشت. در اینجا به چند جنبه از نماد مار در فرهنگ ایران باستان اشاره می کنیم:

دین زرتشتی

در دین زرتشت، یکی از ادیان باستانی ایران، مار با اهریمن، مظهر شر و تاریکی مرتبط بوده است. مار را مظهر فریب، فساد و ناپاکی می‌دانستند.

اساطیر ایرانی

در اساطیر ایرانی، مار نمادگرایی پیچیده ای داشت. اغلب با آب و رودخانه‌ها همراه بود که نشان دهنده زندگی، باروری و شفا بود. اژدها موجودی افسانه‌ای مار مانندی بود که از گنجینه‌ها و مکان‌های مقدس محافظت می‌کرد.

طلسم محافظ

در ایران باستان، مردم بر این باور بودند که پوشیدن یا حمل اشیایی با نقوش مار، مانند طلسم یا جواهرات، می‌تواند در برابر نیروهای شیطانی از آن‌ها محافظت کند و انرژی‌های منفی را از آن‌ها دور کند.

نماد جاودانگی

در باورهای ایرانیان باستان نماد مار با جاودانگی و زندگی طولانی همراه بوده است. مار به عنوان موجودی که قابلیت پوست انداختن و تجدید قوا دارد، نمادی از ماهیت چرخه‌ای زندگی و امکان دگرگونی و بازسازی دانسته می‌شد.

نماد مار در اساطیر مصر باستان

مار، به ویژه مار کبرا، در مصر باستان با الهه Wadjet مرتبط بود و نشان دهنده سلطنت و محافظت الهی بود. اعتقاد بر این بود که زهر کبرا می‌تواند باعث شفا شود و نماد چرخه زندگی، مرگ و تولد دوباره است. اوروبوروس، مار یا ماری که دم خود را می‌بلعد، همچنین نمادی از تجدید حیات و جاودانگی ابدی بود.

مار و سنت هندو

در سنت‌ هندو، مار با انرژی کندالینی مرتبط است، نیروی معنوی قدرتمندی که به باور هندوها در طول ستون فقرات وجود دارد. هنگامی‌که این مار بیدار شود، از طریق مراکز انرژی (چاکراها) در بدن بالا رفته و باعث تحول و شفای معنوی می‌شود. مار پیچ خورده اغلب در تصویر خدای شیوا به تصویر کشیده می‌شود که نشان دهنده انرژی خفته کندالینی است.

در برخی فرهنگ‌ها ، مار با خرد، شهود و دگرگونی همراه است. توجه به این نکته مهم است که این پیوندها و باورها ممکن است در فرهنگ‌ها  و دوره‌های زمانی مختلف متفاوت باشند. در حالی‌که در متون باستانی مارها به طور نمادین با سلامتی و شفا پیوند خورده‌اند، تفسیر این باورها در زمینه‌های فرهنگی و تاریخی آن‌ها ضروری است.

مار و شفا

می‌توان دلایلی برای ارتباط میان مار و درمان بیماری‌ها در نظر گرفت. این عوامل عبارتند از:

پوست‌اندازی مار

مارها به طور دوره‌ای پوست قدیمی خود را از دست می‌دهند و با پوستی تازه و جدید ظاهر می‌شوند. این فرآیند ریزش به عنوان نمادی از جوان‌سازی، تجدید و تحول در نظر گرفته می‌شود که با مفهوم شفا و بازسازی همسو است.

خواص دارویی

برخی از گونه‌های مار دارای سمی هستند که می‌تواند در عین حال که بسیار مضر هستند ترکیباتی با خواص دارویی بالقوه تولید کنند. به عنوان مثال، سم مارها به دلیل کاربردهای درمانی بالقوه آن‌ها در درمان شرایط مختلف از جمله درد، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان مورد مطالعه قرار گرفته است. ماهیت دوگانه سم مار، که می‌تواند باعث مرگ و زندگی دوباره باشد، در ارتباط آن با شفا بی‌تأثیر به نظر نمی‌رسد.

شیوه‌های پزشکی باستانی

گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که مارها در برخی از روش‌های درمانی پزشکی باستانی استفاده می‌شده‌اند. برای مثال، در تمدن‌های یونان و روم باستان، از مارهای غیرسمی در مراسم شفابخشی استفاده می‌شد، جایی که بیماران در اتاق‌هایی با مارها می‌خوابیدند یا مارها روی بدنشان می‌لغزیدند. اعتقاد بر این بود که این اعمال اثرات درمانی دارند و این سنت ممکن است از باور آن‌ها به ارتباط مارها با خدای شفا یا اسکلپیوس ناشی شده باشد.

توجه به این نکته مهم است که نمادگرایی مار به عنوان یک نماد شفابخش ممکن است در فرهنگ‌ها و زمینه‌های تاریخی مختلف متفاوت باشد. فرهنگ‌های مختلف تفاسیر و باورهای منحصر به فرد خود را در رابطه با مفاهیم نمادین حیوانات از جمله مارها دارند.

پیشنهاد مطالعه: با اولین بیمارستان جهان ملاقات کنید.