آیا این مقبره در شهرری متعلق به بی بی شهربانو است؟

در گذشته به ساختمانی که به عنوان یادبود روی قبر افراد ساخته می‌شد، بقعه یا مقبره می‌گفتند و هرچه فرد از نظر جایگاه و مقام در مرتبه بالاتری قرار داشت، این آرامگاه با شکوه‌تر بود. آرامگاه بی بی شهربانو یکی از آرامگاه‌های قدیمی است که معماری آن بسیار به معماری آرامگاه امامزادگان شباهت دارد؛ برای آشنایی با سرگذشت بی بی شهربانو تا پایان این مطلب با دلتامگ همراه باشید.

چند نمونه از آگهی‌های شهر ری در سایت ملکی دلتا

تاریخچه مقبره بی بی شهربانو

اگر به شهر ری رفته باشید، بالای کوه آرامگاه و زیارتگاهی در نزدیکی چشمه وجود دارد که به زیارتگاه بی بی شهربانو شهرت دارد؛ قدمت این بنای تاریخی بسیار است و با توجه به اینکه کتیبه‌ای در محل وجود ندارد به طور قطع نمی‌‎توان گفت که این آرامگاه متعلق به همسر سوم امام شیعیان است.بعد از مدتی شخصی به نام مری بویس در این خصوص تحقیقاتی انجام داد، او معتقد بود که معماری سنگی این زیارتگاه متعلق به دوره ساسانیان است و از آنجا که ساخت این مقبره به نیایشگاه‌های زمان زرتشتیان شباهت دارد، به همین دلیل همه ساله در ۲۷ خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می‌آیند و به دعا و نیایش می‌پردازند.

بنابراین طبق روایات تاریخی می‌توان گفت سند محکمی بر اینکه مادر امام چهارم، شهربانو باشد وجود ندارد؛ چرا که در بسیاری از منابع نام مادر ایشان جهانشاه آمده است. از طرفی اگر دختر یزدگرد همسر امام بوده باشد، او در مدینه به خاک سپرده شده‌ است و سند محکمی برای اینکه به این مکان آمده باشد، وجود ندارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت ممکن است در دوره اسلامی، یکی از افراد صاحب‌نام مذهبی، در این مکان به خاک سپرده و این مکان تبدیل به زیارتگاهی اسلامی شده باشد. در هر صورت تمام این نظرات به دست محققان بزرگ جمع آوری شده و  همچنان مورد شک هستند و ممکن است با تحقیقات بیشتر در این زمینه، تایید یا رد شوند.

آرامگاه بی بی شهربانو کجاست؟

آرامگاه بی بی شهربانو در جاده امين آباد شهرری قرار دارد. با ورود به داخل آرامگاه صندوق منبت کاری شده‌ای را روی قبر می‌بینید که روی آن حدیث‌هایی از پیامبر اسلام (ص) و لقب‌های شهربانو را می‌توان مشاهده کرد. این دسته نوشته‌ها در سال 88 هجری قمری نوشت شده که نام سازنده آن نیز ذکر شده است. سرانجام این آرامگاه در سال 1315 به عنوان آثار ملی ثبت و در سال 1382 مرمت و بازسازی شد. برای رفتن به مقبره بی بی شهربانو، بهترین مسیر دسترسی با ماشین، بزرگراه تهران ورامین است؛ از آنجا نیز باید وارد جاده ورامین شود و تا انتهای جاده بروید.

معماری آرامگاه بی بی شهربانو شهر ری

شواهد و مصالح به کار برده شده در بنای اولیه مقبره نشان دهنده این است که این آرامگاه در دوره ساسانیان ساخته شده است. در  قسمت جنوب شرق بنا (مشتمل بر چهارگوش منظم و استوار سنگی با پوشش ضربی سنگ و آجری) از عهد آل‌بویه به یادگار مانده است و در قسمت جنوبی آرامگاه، اتاق طویلی قرار دارد که معماری آن مربوط به زمان سلجوقیان است. رواق، دیوار و راهروها نیز که اکنون مشاهده می‌شوند در طول دوره‌های مختلف ساخته شده است. سرانجام در زمان اشکانیان گنبد روی مقبره ساخته شد.

در حال حاضر آنچه که شما از آرامگاه بی بی شهربانو مشاهده می‌کنید، یک مجموعه مستطیل شکل است که طول آن 33 متر و عرض آن 22 متر است. بنای اصلی آرامگاه از سنگ و گچ ساخته شده و طاق‌های آن آجری است. این بقعه شامل حرم کوچک چهارگوش با ابعاد حدودا سه متر می‌شود. مدخل اصلی حرم رو به شرق است و سردری متعلق به دوره صفویه دارد. گنبد کاشی‌کاری شده بنا و برخی گچ‌بری‌ها و تزیینات آن از آثار به جای مانده از دوره قاجار است. در جنوب حرم نیز یک اتاق طویل که در جهت شرقی-غربی قرار گرفته است که متعلق به دوره ساسانی است. این اتاق‌ها از شرق به بنای مربع سنگی منتهی می‌شود و مشخص است که در آغاز، راه ورود به بنای سنگی بوده است.

زمان قاجار در قسمت شمالی حرم، مسجدی ساخته شد که صحن بزرگ‌تر این بقعه که حیاط بیرونی بنا محسوب می‌شود، در شمال همین مسجد قرار گرفته است. در همین صحن شمالی  اتاقک‌هایی ساخته شده که از آن برای استراحت زائران استفاده می‌شود. در سمت راست آرامگاه بی بی شهربانو، غاری وجود دارد که دارای مدخلی باریک و تنگ است. این غار برای مردم مقدس است و در فرهنگ عامه برای نذر کردن به این غار می‌روند و در داخل آن شمع روشن می‌کنند.

بهترین زمان برای بازدید از مقبره بی بی شهربانو

در این مکان پارکینگ و سایر امکانات رفاهی برای زائران فراهم است؛ اما توجه داشته باشید که تنها بخشی از مسیر رمپ دارد و ممکن است وجود پله‌ها برای افراد ضعیف یا سالمند مناسب نباشد.

پیشنهاد مطالعه: راز نهفته آرامگاه جوانمرد قصاب در شهر ری