در این مطلب از دلتامگ قصد داریم شما را با معماری شگفت انگیزی از معبدی باستانی که از دوره ایلامی‌ها به جای مانده‌است آشنا کنیم. اگر به سفرهای ماجراجویانه و تاریخی به اعماق دنیای باستان علاقه‌مند هستید و می‌خواهید درباره معبد چغازنبیل بیشتر بدانید، با ما همراه باشید.
معبد چغازنبیل کجاست؟
محوطه چغازنبیل در واقع یک شهر به‌جای مانده از دوره ایلامی است که ۱۰۰ هکتار وسعت دارد. این شهر در نیمه دوم پیش از میلاد به دستور یکی از قدرتمند‌ترین پادشاهان ایلامی ساخته‌شد. سرانجام در سال ۶۴۰ پیش از میلاد، به فرمان آشور بانی پال، پادشاه آشوری‌ها در جنگ با هومبان هالتاش، آخرین شاه ایلام ویران شد.
باتوجه به اهمیت این بنا، در دی‌ماه سال ۱۳۴۸ چغازنبیل به عنوان یک اثر ملی شناخته شد و در سال ۱۹۷۹ میلادی به‌عنوان نخستین میراث جهانی ایران در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسید. هنگامی که باستان‌شناسان بعد از کاوش‌های بسیار، برای اولین بار چغازنبیل را کشف کردند، یک تپه بزرگ بود که به سبدی وارونه شباهت داشت. به همین دلیل به نام محلی چغازنبیل معروف شد. که در زبان لری چغا به معنی تپه و زنبیل به معنی سبد است. اما نام اصلی این مکان براساس کتیبه‌ها و آجرنوشته‌های به دست‌آمده از این محوطه، به زبان ایلامی ال- اونتاش است.
تاریخچه معبد چغازنبیل
داستان چغازنبیل از آنجایی شروع شد که یکی از پادشاهان معروف این امپراتوری مادها به نام اونتاش گال، در سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد دستور ساخت شهری مذهبی و سلطنتی به نام دوراونتاش در نزدیکی رودخانه‌ای در شهر شوش صادر کرد. این شهر و معابد آن برای پرستش دو خدای بزرگ و حامی امپراتوری ایلام یعنی ناپیریشاه (خدای شهر انشان) و این شوشینک (حامی شهر شوش) احداث شد. این شهر مذهبی، در مراسم‌های آیینی پذیرای زائران بود و سکونت دائمی نیز در آن وجود داشته است.
معماری زیگورات چغازنبیل
شهر باستانی زیگورات از سه حصار تو در تو ساخته‌شده که هفت دروازه دارد. به گونه‌ای که در فاصله بین هر دو حصار، کاخ‌ها، بناها، معابد و سازه‌های متعددی قرار دارند. بین حصار بیرونی و حصار میانی، محله شاهی قرار دارد. بناهای این محدوده شامل كاخ شماره سه، كاخ شماره دو، كاخ-آرامگاه و معبدی خشتی به نام نوسكو، واحدهای مسکونی ساده در شمال و قبور پراکنده است. در کاخ-آرامگاه سه اتاق ساخته شده که پنج سرداب آجری در زیر آن‌ها قراردارند.
فاصله میان حصار میانی تا حصار درونی، محله تمنوس یا محوطه مقدس نام دارد. در این محدوده معابد متعددی برای الهه‌ها و خدایان ایلامی و خدایان فرهنگ‌های دیگر وجود داشته و به همین دلیل مقدس شمرده‌می‌شد. در سمت شرقی این محله، چهار معبد وجود دارد که متعلق به ایزدان پینیکیر، ایم (اداد)، شلا، شیموت و نین الی (بلت الی) و در پایان به نپراتپ هستند. این معابد به‌عنوان معابد شرقی شناخته می‌شوند. دو معبد ساده و چهارگوش از دیگر معابد تمنوس هستد که در فاصله نزدیکی از حصار درونی ساخته شده‌اند.
زیگورات چغازنبیل دارای چهار دستگاه پلکان است که همگی به ورودی طبقه اول وصل بودند و با استفاده از پلکان جنوب غربی می‌توانستند به طبقات بالاتر راه پیدا کنند. تعداد پلکان‌های آجری و سنگ‌چین زیگورات تقریبا یکسان به نظر می‌رسد و فقط در جاهایی که زمین شیب داشته، تعداد آن‌ها متفاوت بوده است. این پله‌ها آجری هستند و با لایه‌ای از سنگ‌چین حفاظت می‌شدند.
پیشنهاد مطالعه: با قدم زدن در این بازار به دوره‌های مختلف تاریخ سفر کنید!
