زندانی که به خانه‌ای برای بچه‌ها تبدیل شد!

چنین روایت‌شده که اسکندر مقدونی، در محل کنونیِ مدرسه ضیائیه بنایی احداث کرد که به زندان اسکندر یا زندان ذوالقرنین شهرت یافت. این مکان البته بعدها تبدیل به مدرسه شد. مدرسه‌ای که اینک هشتصد سال قدمت دارد.

اکنون اثری از آن زندان معروف، بر جا نمانده‌است. تنها یک فرورفتگیِ گودال‌ مانند در بنا به چشم می‌خورد که برخی می‌گویند سیاهچال زندان مخوف اسکندر بوده‌است. اما این گمان اشتباه است و گودال‌یادشده، در اثر فروریختگیِ بخشی از بنا ایجاد شده‌است. اصل ساختمانِ مدرسه ضیائیه در قرن هفتم به‌دست ضیاءالدین حسین رضی بر ویرانه‌های زندان اسکندر بنا نهاده‌شد و بعدها فرزندان او آن را تکمیل کردند. ساختنِ مدرسه با خشت خامِ یزد انجام گرفت و احتمالا به همین دلیل است که این بنا این همه سال، همچنان مانند کوهی استوار بر جای ایستاده‌است.

معماری شگفت‌انگیز زندان اسکندر

سبک معماری این زندان، از نوع آذری یا مغولی است که در زمان ایلخانیان مرسوم بوده. ساخت این بنا در دو مرحله صورت گرفته است. مرحله اول، گنبدخانه قدیمی آن، که هم‌زمان با حمله مغولان برای آرامگاه ساخته شده و مدرسه‌ای در کار نبوده و  مرحله دوم که حدود ۲۰۰ سال بعد در اوایل قرن هشتم هجری قمری ساخته‌شد.

آنچه که این معماری را منحصر به فرد کرده، درب ورودی کوتاه آن است. هنگامی که داخل زندان اسکندر می‌شوید، راه‌پله‌ای در حیاط می‌بینید که شما را کنجکاو می‌کند تا از آن عبور کنید. بعد از عبور از پله‌ها با یک سرداب 7 متری روبه رو می‌شوید که یک حوض کوچک در آن قرار دارد. عده‌ای بر این باورند که از این سرداب برای زندانی و شکنجه‌کردن زندانیان استفاده می‌شد. عده دیگر نیز می‌گویند که از آن برای رفع تشنگی اهالی مدرسه، استفاده می‌کردند.

مهم‌ترین قسمت این بنا، گند آن است که با ارتفاع 20 متری خود، در ساخت آن تنها از خشت استفاده شده‌است. این گنبد علاوه بر زیبایی خاصی که به این بنا بخشیده، برای گردش هوا و دفع گرمای درون زندان از آن استفاده می‌شد.

پیشنهاد مطالعه: این خانه همه را جادو می‌کند!