ارگ کریمخان یا زندان کریمخان از جاذبه‌های تاریخی شهر شیراز است. این بنای باشکوه و زیبا را کریمخان زند معروف به وکیل الرعایا در سال ۱۱۸۰ هجری بعد از به قدرت رسیدن و انتخاب شیراز برای مقر فرمانروایی بنا کرد. در صورتی که علاقه‌مند هستید درباره تاریخچه ارگ کریمخان زند بیشتر بدانید، تا پایان این مطلب با دلتامگ همراه باشید.
تاریخچه ارگ کریمخان زند
بعد از به قدرت رسیدن کریمخان زند وی شیراز را برای پایتخت حکومت خود انتخاب کرد و تصمیم گرفت در این شهر ارگی عظیم بنا کند. ارتفاع این سازه به 14 متر و قدمت آن به نیمه دوم قرن هجدهم بازمی‌گردد. ارگ را در مکانی از شهر ساختند تا علاوه بر ایجاد حس امنیت برای دربار، کریمخان زند بتواند به راحتی به درون شهر رفت و آمد داشته‌باشد. خاص بودن شکل ظاهری قلعه و طرز قرار گرفتن آجرها در کنار هم، باعث می‌شود توجه افراد بیشتر به بیرون قلعه معطوف شود.
ارگ کریمخان در طی زمان کاربری‌های گوناگونی به خود دیده‌است. روزگاری این ارگ مکان زندگی و سلطنت کریمخان محسوب می‌شد. اما بعد از فتح شیراز توسط آقا محمد خان قاجار، به‌دلیل خصومت و دشمنی که با کریمخان داشت، دستور داد تمام بناهایی که به فرمان کریمخان ساخته‌شده را تخریب کنند. به‌دنبال این تصمیم تعدادی از بناهای عصر زندیه از جمله حصار شهر تخریب شدند. خوشبختانه بنای ارگ از تخریب محفوظ ماند و از آن به‌عنوان دارالحکومه استفاده‌شد.
معماری ارگ کریمخان
ساختمان ارگ مستطیل شکل بوده و از دو بخش مجزا ساخته‌شده‌است. یک بخش به عنوان ساختمان نظامی و بخش دیگر برای سکونت در نظر گرفتند. به طور تقریبی این ارگ دارای 13 هزار متر مربع مساحت و 4 هزار متر مربع زیر بنا است. به دلیل مصالح ساختمانی عالی که معماران در ساخت قلعه به کار بردند، باعث شد این بنا تاریخی بعد از تخریب‌ها و عملیات‌های بسیار هنوز هم استوار باقی بماند.
ارگ کریمخان مانند سایر بناهای ساخته‌شده در زمان خود، به شیوه معماری درونگرا ساخته‌شده است. معماری درونگرا به این معنا است که در داخل بنای ارگ، تزئینات ظریف به کاررفته و فضای داخلی مجللی دارد. اما نمای بیرونی بسیار ساده و بی آرایش است.
آنچه که هنگام ورود به ارگ با آن مواجه می‌شوید
هنگام ورود به اخل ارگ، با دربی مواجه می‌شوید که در بالا آن کاشی کاری‌های زیبایی با نقش نگار صحنه نبرد رستم و دیو به صورت هفت رنگ به چشم می خورد. هنگامی که وارد ساختمان می‌شوید، با قسمت مسکونی ساختمان مواجه می‌شوید که در سه جهت شمالی، جنوبی و غربی ایجاد‌شده‌اند. هر ضلع از این بخش مسکونی دارای یک ایوان با دو ستون است. این ستون‌ها در ابتدای ساخت ارگ به شکل سنگی بوده‌اند. اما پس از تصرف محمد خان، ستون‌ها تخریب شدند و جای خود را به ستون‌هایی چوبی و مارپیچ دادند.
در اطراف ایوان‌های تالار، راهرویی دو طبقه با 6 اتاق وجود دارد که ساخت آن‌ها مربوط به دوران پهلوی و به منظور نگهداری زندانیان مورد استفاده قرار می‌گرفت. تالارهای ارگ نیز با پنجره‌های ارسی فضای داخلی تالار را دلباز و بزرگ نشان می‌دهند.
پیشنهاد مطالعه: شهری اسرارآمیز در اعماق زمین
