مجله دلتا؛ معاملات معارض به معاملاتی گفته می‌شود که در آن یک مال غیرمنقول (مانند زمین، آپارتمان یا خانه) به دو یا چند نفر مختلف فروخته یا منتقل شده باشد، به‌گونه‌ای که موجب تعارض در مالکیت شود.
شرایط وقوع معاملات معارض:
برای اینکه یک معامله معارض شناخته شود، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
- وجود دو یا چند معامله در مورد یک ملک مشخص
- شخصی، یک ملک را ابتدا به فردی فروخته و سپس همان ملک را به فرد دیگری منتقل کرده باشد.
- داشتن اسناد رسمی یا عادی متعارض
- یکی از خریداران ممکن است سند رسمی دریافت کرده باشد، در حالی که دیگری یک سند عادی (قولنامه یا مبایعه‌نامه) داشته باشد.
- گاهی ممکن است هر دو طرف سند رسمی داشته باشند (در مواردی که جعل یا تخلف ثبتی صورت گرفته باشد).
وجود تعارض در مالکیت
امکان اجرای هم‌زمان دو معامله وجود ندارد؛ بنابراین یکی از طرفین حقوقش ضایع می‌شود و ناچار به طرح دعوای حقوقی خواهد شد.
مثال از معامله معارض:
فرد «الف» یک واحد آپارتمان را در سال ۱۴۰۰ با یک قولنامه عادی به فرد «ب» فروخته، اما سند رسمی به نام او منتقل نکرده است.
در سال ۱۴۰۲، همان ملک را با تنظیم سند رسمی به فرد «ج» فروخته و در اداره ثبت، سند رسمی را به نام او منتقل کرده است.
در این حالت، معامله دوم (با فرد «ج») به دلیل داشتن سند رسمی معتبرتر محسوب می‌شود و فرد «ب» باید از طریق دادگاه پیگیر حقوق خود باشد.
مجازات معاملات معارض (ماده ۱۱۷ قانون ثبت ایران)
بر اساس این ماده:
اگر فردی با سند رسمی ملکی را بفروشد و سپس آن را با سند رسمی یا عادی به شخص دیگری منتقل کند، معاملات معارض محسوب شده و فروشنده به حبس از ۳ تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد.
راه‌های پیشگیری از معاملات معارض:
- استعلام وضعیت ملک از اداره ثبت اسناد قبل از خرید
- دریافت کد رهگیری در معاملات املاک
- استفاده از سند رسمی در معاملات
- بررسی سوابق مالکیت و ممنوع‌المعامله نبودن فروشنده
