اگرچه این قراردادهای مشارکت در ساخت مزایای بسیاری از جمله تقسیم هزینه‌ها و سود را ارائه می‌دهند، اما به دلیل پیچیدگی‌های فنی و حقوقی، اغلب منجر به بروز اختلافات می‌شوند. حل این اختلافات نیازمند درک درست از مفاد قرارداد، قوانین مرتبط، و بهره‌گیری از روش‌های حقوقی و توافقی است. در این مطلب از مجله دلتا به بررسی نحوه حل اختلافات در قراردادهای مشارکت در ساخت می‌پردازیم.
دلایل اصلی بروز اختلاف در قراردادهای مشارکت در ساخت
برخی از مهم‌ترین دلایل بروز اختلاف عبارت‌اند از:
عدم شفافیت در قرارداد:
نبود بندهای شفاف در مورد نحوه تقسیم سود، مسئولیت‌ها و هزینه‌ها باعث اختلاف می‌شود.
تأخیر در پروژه:
تأخیر در زمان‌بندی ساخت‌وساز به دلایلی مانند مشکلات مالی سازنده یا مسائل فنی می‌تواند منشأ اختلاف باشد.
کیفیت ساخت:
اختلاف بر سر رعایت استانداردها و کیفیت مورد انتظار از سوی مالک و سازنده.
تقسیم واحدها:
مشکلات در نحوه تخصیص واحدهای ساخته‌شده بین طرفین.
فسخ یک‌طرفه قرارداد:
اقدام یکی از طرفین به فسخ قرارداد بدون دلایل قانونی.
روش‌های حل اختلاف در قراردادهای مشارکت در ساخت
مذاکره و توافق دوستانه
اولین و بهترین روش برای حل اختلافات، مذاکره مستقیم بین طرفین است. در این روش:
- طرفین تلاش می‌کنند تا با گفتگو به یک توافق دوجانبه برسند.
- این روش کم‌هزینه‌ترین و سریع‌ترین گزینه برای حل اختلاف است.
- پیشنهاد می‌شود قبل از شروع مذاکره، متن قرارداد به‌دقت بازخوانی شود تا هر دو طرف از حقوق و تعهدات خود مطلع باشند.
داوری (Arbitration)
داوری یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای حل اختلاف در قراردادهای مشارکت در ساخت است.
- در بسیاری از این قراردادها، بندی با عنوان شرط داوری وجود دارد که مشخص می‌کند اختلافات از طریق داوری حل‌وفصل شوند.
- داور می‌تواند یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد که طرفین او را انتخاب می‌کنند.
- مزایای داوری:
- سرعت در رسیدگی.
- هزینه کمتر نسبت به دادگاه.
- تخصصی بودن فرایند.
- رأی داور معمولاً لازم‌الاجراست، مگر اینکه تخلفی در روند داوری رخ‌داده باشد.
میانجی‌گری (Mediation)
میانجی‌گری یک روش توافقی است که در آن یک شخص بی‌طرف به‌عنوان میانجی وارد عمل می‌شود:
- میانجی سعی می‌کند با ایجاد تفاهم بین طرفین، آنها را به یک توافق برساند.
- این روش به‌ویژه در اختلافات مرتبط با تقسیم سود یا تأخیر در پروژه مؤثر است.
- میانجی‌گری برخلاف داوری الزام‌آور نیست و تصمیم نهایی بر عهده طرفین است.
طرح دعوی در دادگاه
اگر مذاکره و داوری به نتیجه نرسید، طرفین می‌توانند به دادگاه مراجعه کنند:
- برای طرح دعوی در دادگاه، باید دادخواستی با جزئیات دقیق تنظیم و مدارک لازم ارائه شود.
- دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک، صالح به رسیدگی به این دعاوی است.
- موارد قابل‌طرح در دادگاه:
- تخلف از قرارداد.
- مطالبه خسارت ناشی از تأخیر در پروژه.
- اختلاف در کیفیت ساخت.
- رسیدگی در دادگاه ممکن است زمان‌بر و پرهزینه باشد، اما رأی دادگاه قطعی و لازم‌الاجراست.
استفاده از کارشناسان رسمی دادگستری
در برخی موارد، اختلافات فنی مانند کیفیت ساخت یا ارزیابی خسارت نیازمند نظر کارشناسی است:
- کارشناسان رسمی دادگستری می‌توانند با بررسی مدارک و شواهد، گزارشی تخصصی تهیه کنند که در روند حل اختلاف تأثیرگذار باشد.
- استفاده از کارشناسی معمولاً به درخواست دادگاه یا طرفین انجام می‌شود.
نکات کلیدی برای پیشگیری از اختلافات
- تنظیم قرارداد دقیق و شفاف:
- از وکیل متخصص برای تنظیم قرارداد استفاده کنید تا تمامی جزئیات و شرایط به طور دقیق ذکر شود.
- تعیین شرط داوری در قرارداد:
- گنجاندن شرط داوری باعث می‌شود حل اختلاف سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام شود.
- تعهد به زمان‌بندی و استانداردها:
- در قرارداد باید زمان‌بندی دقیق و معیارهای کیفی پروژه به‌وضوح ذکر شود.
- ثبت توافقات در طول پروژه:
- تمامی تغییرات یا توافقات جدید باید مکتوب شده و به امضای طرفین برسد.
نتیجه‌گیری
اختلافات در قراردادهای مشارکت در ساخت ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، اما روش‌های متعددی برای حل این اختلافات وجود دارد.
مذاکره، داوری، میانجی‌گری، و مراجعه به دادگاه از جمله مهم‌ترین راه‌حل‌ها هستند. بااین‌حال، بهترین راه برای جلوگیری از بروز اختلاف، تنظیم قرارداد دقیق و استفاده از مشاوران حقوقی است.
در صورت بروز اختلاف نیز بهره‌گیری از وکلای متخصص و کارشناسان رسمی می‌تواند روند حل اختلاف را تسهیل کند.
