سرگیجه یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی آن را تجربه می‌کنند. این حالت می‌تواند به صورت احساس چرخش محیط، ناپایداری یا عدم تعادل توصیف شود و دلایل متعددی داشته باشد. در ادامه این مقاله از مجله دلتا به علت‌ها و درمان سرگیجه می‌پردازیم و می‌گوییم کدام نوع واقعا جدی و خطرناک هستند!
علت‌های مختلف
سرگیجه می‌تواند ناشی از اختلالات مختلفی باشد که برخی از آن‌ها خطرناک هستند و برخی دیگر موقتی و بی‌خطر. از مهم‌ترین علت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. اختلالات گوش داخلی
گوش داخلی مسئول تعادل بدن است. مشکلاتی مانند بیماری منییر، التهاب گوش داخلی (لابیرنتیت) و نوع خوش‌خیم (BPPV) می‌توانند باعث سرگیجه شوند.
2. فشار خون پایین یا بالا
کاهش ناگهانی فشار خون، به ویژه هنگام برخاستن سریع از حالت نشسته یا خوابیده، می‌تواند منجر به سرگیجه شود. همچنین فشار خون بالا ممکن است به مشکلات گردش خون در مغز منجر شود.
3. مشکلات مغزی
اختلالات مغزی مانند سکته مغزی، میگرن، یا تومورهای مغزی می‌توانند باعث سرگیجه شوند.
4. کمبود قند خون (هیپوگلیسمی)
افرادی که دیابت دارند یا مدت طولانی غذا نخورده‌اند ممکن است به دلیل کاهش قند خون دچار سرگیجه شوند.
5. کم‌آبی بدن و گرمازدگی
کمبود آب و الکترولیت‌ها می‌تواند به اختلال در عملکرد مغز و ایجاد سرگیجه منجر شود.
6. عوامل روان‌شناختی
استرس، اضطراب، یا حملات پانیک ممکن است باعث سرگیجه شوند.
چه زمانی سرگیجه می‌تواند نشانه‌ای از بیماری خطرناک باشد؟
در بیشتر موارد، سرگیجه موقتی است و خود به خود بهبود می‌یابد. اما گاهی ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشد که نیاز به مداخله پزشکی دارد. اگر علائم زیر همراه با آن ظاهر شد، باید آن را جدی گرفت:
- ضعف یا فلج در یک سمت بدن
- مشکلات در گفتار یا دید
- درد شدید در قفسه سینه یا سردرد ناگهانی
- کاهش سطح هوشیاری
- علامت مداوم و شدید که در زندگی روزمره اختلال ایجاد کند
- استفراغ شدید و غیرقابل کنترل
- تغییرات شنوایی یا زنگ زدن گوش (تینیتوس)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که سرگیجه شما همراه با موارد زیر باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
1. تداوم
اگر برای چند روز ادامه داشت یا به طور مکرر رخ داد.
2. بدتر شدن علائم
اگر شدیدتر یا غیرقابل تحمل شد.
3. افتادن یا از دست دادن تعادل
اگر منجر به افتادن یا آسیب‌دیدگی شود.
4. تغییرات عصبی
بروز علائمی مانند دوبینی، بی‌حسی، یا ضعف عضلانی.
پزشک با استفاده از معاینه بالینی، تست‌های شنوایی و تعادل، و در صورت نیاز، آزمایش‌های تصویربرداری مانند ام‌آر‌آی، علت را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد.
روش‌های مدیریت و درمان سرگیجه
درمان بستگی به علت اصلی آن دارد. برخی از راهکارهای رایج عبارت‌اند از:
1. استراحت و تغییر موقعیت بدن
در موارد خفیف، استراحت کردن و پرهیز از حرکات ناگهانی می‌تواند موثر باشد. در نوع وضعیتی (BPPV)، انجام مانورهای خاصی مانند مانور اپلی می‌تواند علائم را کاهش دهد.
2. داروها
داروهای ضد تهوع مانند متوکلروپرامید یا اندانسترون می‌توانند برای کاهش علائم استفاده شوند و بهتر است تحت نظر پزشک این داروها رو مصرف کنید.
در موارد التهاب گوش داخلی، مصرف کورتیکواستروئیدها یا آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شود.
در بیماری منییر، مصرف دیورتیک‌ها (مدرها) و کاهش مصرف نمک می‌تواند موثر باشد.
3. تمرینات توانبخشی
تمرینات تعادلی و توانبخشی دهلیزی به تقویت سیستم تعادل بدن کمک می‌کنند.
4. درمان علت زمینه‌ای
اگر سرگیجه ناشی از کمبود قند خون یا کم‌آبی باشد، خوردن غذا یا نوشیدن مایعات کمک می‌کند.
در صورت وجود مشکلات روانی، مراجعه به روان‌پزشک و استفاده از روش‌های درمانی مانند مدیتیشن و روان‌درمانی موثر است.
5. تغییرات سبک زندگی
پرهیز از مصرف الکل، کافئین زیاد، و سیگار و همچنین خواب کافی و مدیریت استرس بسیار موثر هستند
کارهایی فوری باید انجام دهیم
- حرکات آهسته: هنگام برخاستن از خواب یا نشستن، به آرامی حرکت کنید.
- نوشیدن آب: اگر سرگیجه ناشی از کم‌آبی باشد، آب کافی بنوشید.
- خودداری از رانندگی یا کارهای خطرناک: تا زمانی که احساس تعادل ندارید، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند اجتناب کنید.
- توجه به الگوی: به مدت و شدت توجه کرده و آن را با پزشک در میان بگذارید.
نتیجه‌گیری
سرگیجه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی بی‌خطر و برخی دیگر جدی هستند. شناخت علت، مراجعه به موقع به پزشک، و انجام درمان‌های مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند. اگرچه برخی موارد به خودی خود رفع می‌شوند، اما در صورت تداوم یا شدت گرفتن آن، بهتر است بی‌درنگ با پزشک مشورت کنید.
