اگزما یکی از شایع‌ترین و ناخوشایندترین مشکلات پوستی که هر شخصی به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان می‌تواند آن را تجربه کند. قرمزی و خارش پوست در اگزما بسیار آزاردهنده و گاهی غیرقابل تحمل است و حتی اجازه نمی‌دهد که فرد بخوابد؛ اما خوشبختانه با راهکارهایی می‌توان از شر این خارش مداوم خلاص شد. در ادامه به بررسی راه‌هایی برای درمان و جلوگیری از اگزما می‌پردازیم، پس با ما در این مقاله از مجله دلتا همراه باشید.
اگزما چیست؟
اگزما (درماتیت آتوپیک) یک بیماری پوستی مزمن و التهابی است که باعث خارش، قرمزی و خشکی پوست می‌شود. این بیماری معمولا در کودکان زیر پنج سال شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. اگزما بیشتر در مناطقی مانند دست‌ها، پاها، صورت و پشت زانو مشاهده می‌شود. این بیماری پوستی عودکننده است، به این معنی که دوره بهبودی دارد و سپس دوباره علائم آن تشدید می‌شود.
اگزما در چه فصلی بیشتر بروز میکند؟
اگزما در فصل‌های سرد سال یعنی پاییز و زمستان تشدید می‌شود. دلیل این موضوع خشک بودن هوای سرد و استفاده از وسایل گرمایشی است که رطوبت محیط را کاهش می‌دهند. این شرایط سبب از دست رفتن رطوبت پوست و خشکی آن و در نتیجه تشدید علائم اگزما می‌شود. البته در برخی افراد، فصل تابستان و تعریق بیش از حد نیز می‌تواند باعث تحریک پوست و بروز علائم اگزما شود.
چه افرادی بیشتر درگیر اگزما می‌شوند؟
اگزما می‌تواند هر فردی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما برخی افراد بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند. افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند را در ادامه بررسی می‌کنیم:
- کودکانی که والدین آن‌ها سابقه اگزما، آسم یا آلرژی دارند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند یا پوست آن‌ها حساس‌تر است.
- افرادی که در معرض عوامل محرک مانند آلاینده‌های هوا و دود سیگار هستند.
- افرادی که ازمواد شیمیایی تحریک‌کننده در محصولات بهداشتی و شوینده استفاده می‌کنند.
راه‌های درمان اگزما
اگرچه هیچ درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد، اما راه‌های مختلفی برای کنترل و کاهش علائم آن وجود دارد. درمان‌های اگزما شامل روش‌های موضعی و سیستمیک و به شرح زیر است:
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها
اولین و مهم‌ترین قدم در مدیریت اگزما، مرطوب نگه داشتن پوست است. مرطوب‌کننده‌های غلیظ مثل کرم‌ها و لوسیون‌های حاوی مواد آبرسان (مانند گلیسرین یا اوره) می‌توانند به حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی کمک کنند. استفاده از مرطوب‌کننده بلافاصله پس از حمام برای جلوگیری از از دست رفتن رطوبت پوست ضروری است.
کرم‌های استروئیدی
در موارد شدیدتر، پزشکان ممکن است کرم‌های حاوی استروئید تجویز تا به کاهش التهاب و خارش کمک کنند. استروئیدها در انواع مختلف و با قدرت‌های متفاوتی وجود دارند و بسته به شدت اگزما انتخاب می‌شوند. اگزمای خفیف با کرم بدون نسخه ۱ درصد هیدروکورتیزون به‌طور موثر درمان می‌شود. همچنین کرم بتامتازون یک کورتیکواستروئید موضعی قوی است که به تسکین علائم کمک میکند.
داروهای ضد التهاب موضعی
داروهایی مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس که به عنوان مهارکننده‌های کلسینورین شناخته می‌شوند، می‌توانند به کاهش التهاب در مواردی که استفاده از استروئیدها مناسب نیست، کمک کنند.
آنتی‌هیستامین‌ها
برای کاهش خارش‌های شدید، به ویژه در شب، ممکن است آنتی‌هیستامین‌ها تجویز شوند. این داروها به خواب بهتر و کاهش خارش کمک می‌کنند.
نوردرمانی (فتوتراپی)
در موارد مقاوم به درمان‌های موضعی، نوردرمانی با استفاده از اشعه ماوراء بنفش می‌تواند به بهبود علائم اگزما کمک کند. این روش معمولا تحت نظر پزشک و در کلینیک‌های تخصصی انجام می‌شود.
داروهای سیستمیک
در موارد بسیار شدید که درمان‌های موضعی جوابگو نیستند، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل سیکلوسپورین، متوترکسات یا آزالزیرین تجویز می‌شوند. این داروها به کنترل واکنش‌های التهابی بیش از حد کمک می‌کنند. توجه داشته باشید که این داروها حتما باید زیرنظر پزشک استفاده شوند.
راه‌های کنترل و پیشگیری از اگزما
برای جلوگیری از بروز یا تشدید علائم اگزما، چندین راهکار موثر وجود دارد:
مرطوب کردن منظم پوست: استفاده روزانه از مرطوب‌کننده‌ها برای حفظ رطوبت پوست به‌ویژه پس از حمام یا دوش، یک اقدام مهم پیشگیرانه است.
پرهیز از عوامل محرک: استفاده از لباس‌های نرم و پنبه‌ای و دوری از پوشیدن لباس‌های پشمی یا نایلونی که می‌توانند پوست را تحریک کنند. همچنین استفاده از شوینده‌های ملایم و بدون عطر توصیه می‌شود.
حمام با آب ولرم: از آب داغ در حمام پرهیز کنید، چرا که می‌تواند رطوبت پوست را از بین ببرد و باعث خشکی بیشتر شود. زمان حمام را کوتاه و بلافاصله بعد از حمام پوست را مرطوب کنید.
کاهش استرس: استرس یکی از عوامل تشدید کننده اگزما است، بنابراین یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی می‌تواند مفید باشد.
کنترل دمای محیط: حفظ دمای معتدل در محیط زندگی و استفاده از دستگاه‌های بخور در فصل‌های سرد برای جلوگیری از خشکی هوا می‌تواند به پیشگیری از اگزما کمک کند.
رژیم غذایی: در برخی افراد مواد غذایی مانند لبنیات، تخم‌مرغ یا گندم می‌توانند علائم اگزما را بدتر کنند. شناسایی این مواد غذایی از طریق آزمون‌ها یا رژیم‌های حذف می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
نوشیدن آب کافی: مصرف آب کافی به مرطوب نگه داشتن پوست کمک میکند و برای افراد مبتلا به اگزما اهمیت دارد.
استفاده از دستکش: در هنگام انجام کارهای روزمره دستکش‌های نخی بپوشید. همچنین در زمان کار با مواد غذایی مانند سیب‌زمینی، پیاز، فلفل، گوشت و میوه‌های اسیدی مانند گوجه و مرکبات از دستکش‌های یک‌بارمصرف استفاده کنید.
استفاده از روغن‌های طبیعی: روغن‌هایی مثل روغن نارگیل یا روغن جوجوبا در مرطوب‌سازی طبیعی پوست موثر هستند.
تمیزکننده و مواد شوینده فاقد مواد محرک: از شوینده‌های مخصوص پوست‌های حساس و تمیزکننده‌های بدون الکل و آنتی باکتریال استفاده کنید. تا حد امکان ظرف‌ها و لباس‌ها را با دست نشویید. اگر ماشین ظرف‌شویی یا لباسشویی ندارید، این کار را زیر شیر آب و با استفاده از یک دستکش ساق بلند انجام دهید. به یاد داشته باشید که از نفوذ آب داغ به دست خود جلوگیری کنید.
