تصرف عدوانی در ملک مشاع از جمله موضوعاتی است که در دادگاه‌ها زیاد با آن برخورد می‌کنیم. یکی از انواع املاک، ملک مشاعی است که گاهی یکی از شرکا یا شخص ثالث اقدام به عمل تصرف عدوانی کرده و در این حالت، لازم است بررسی شود که آیا عمل مرتکب وصف مجرمانه دارد یا خیر. تفاوت این دو مورد را باید بررسی کنیم چرا که در صورت جرم بودن عمل مرتکب، مجازات سنگینی در انتظار وی خواهد بود و در غیر این صورت، تنها می‌توان رفع تصرف او را به شیوه حقوقی، درخواست کرد. همراه دلتامگ باشید تا به این موضوع بپردازیم.
تصرف عدوانی ملک مشاع چیست؟
اگر بخواهیم در ابتدا این دو اصطلاح را توضیح دهیم باید بگوییم که تصرف عدوانی به این معنا است که شخصی مال غیر منقول فرد دیگری را از جمله زمین، خانه و باغ را بدون رضایت مالک یا متصرف آن با استفاده از زور و اجبار غصب کرده و مانع از تصرفات وی شود.
ملک مشاع نیز به اموالی گفته می‌شود که دو یا چند نفر در آن مالک بوده و می‌توانند حقوق مالکانه خود را اعمال کنند که این مال مشاع ممکن است به‌صورت قهری به افراد تعلق‌گرفته باشد مثل زمانی که فردی فوت کرده و ملک وی به‌صورت مشاع به ورثه‌اش تعلق می‌گیرد. گاهی هم مال مشاع بااراده افراد محقق می‌شود؛ مانند زمانی که دو یا چند نفر اقدام به خریداری یک ملکی کرده و به هر یک تنها مقدار و نسبتی از آن تعلق می‌گیرد.
حالا زمانی که یک یا چند نفر در یک مال مشاع شریک هستند، شخص دیگری اقدام به تصرف ملک مشاع کرده و با زور و بدون رضایت دیگری امکان تصرف آن‌ها را سلب می‌کند، تصرف عدوانی در ملک مشاع رخ‌داده است. البته شخص متصرف عدوانی می‌تواند از میان خود شرکا بوده یا شخص ثالثی غیر از شرکای مال غیرمنقول باشد.
به‌عنوان نمونه و مثال فرض کنید که دو نفر شریک یک ملکی را خریداری کرده و خیاط و پشت‌بام آن ملک به نحو اشاعه و مشاع به هر دوی آن‌ها تعلق دارد؛ اما یکی از شرکا یا شخص ثالثی بدون رضایت آن‌ها اقدام به تصرف در آن قسمت مشاع کرده و امکان بهره‌برداری از آن را از دیگران سلب کند که در این حالت می‌توان تصرف عدوانی در ملک مشاع را توضیح داد و بیان کرد.
مجازات تصرف عدوانی در ملک مشاع
جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع صرفاً زمانی می‌تواند منجر به اعمال مجازات شود که توسط شخص ثالثی غیر از شرکای مال مشاع غیرمنقول رخ‌داده باشد؛ بنابراین شریک ملک مشاع مثل وراث به دلیل تصرف عدوانی در ملک مشاع قابل مجازات نبوده و نمی‌توان از وی به این جرم شکایت کرد؛ بلکه برای رفع این تصرف می‌توان به شیوه حقوقی در دادگاه‌های حقوقی دادخواست داده که البته این دادخواست با دادخواست دعوای خلع‌ید متفاوت است.
اما دررابطه‌با مجازات تصرف عدوانی در ملک مشاع توسط شخص ثالث باید به ماده 690 قانون مجازات اسلامی رجوع نمود که بر اساس آن ، هر کس اقدام به هر گونه تصرف عدوانی در اموال غیر منقول دیگران اعم از مشاع یا مفروز نماید ، به مجازات حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد که مجازات مذکور ، بر اساس قانون کاهش مجازات های تعزیری ، به 15 روز تا 6 ماه تقلیل یافته است .
