اکثر ما سیاره مریخ را با وضعیت خشک و فضای بیابانی خود می‌شناسیم؛ اما این سیاره همیشه به این شکل نبوده است. روزگاری آب به شکل مایع، وجود داشته و به گفته عده‌ای، بسیار شبیه به زمین بوده است. با دانستن این موضوع دو سؤال مهم مطرح می‌شود. چه چیزی مریخ را به وضعیت کنونی خود کشانده و آيا زمین روزی شبیه مریخ خواهد شد؟ برای پاسخ به این سؤالات با دلتامگ همراه باشید.
سیاره مریخ در نظر انسان‌ها در زمان قدیم
مریخ در طول تاریخ برای انسان‌ها معنی متفاوتی داشته است. مردمان باستان، این سیاره را به شکل یک نقطه نورانی در فضا تجسم می‌کردند. یونانی‌ها به آن “جسم سرگردان” می‌گفتند. رنگ آن نیز تقریباً قرمزرنگ دیده می‌شد و بنابراین، بعضی از فرهنگ‌ها آن را نمادی برای جنگ، خشونت و درگیری در نظر می‌گرفتند.
اوایل سال ۱۶۰۰ میلادی، “گالیله” به کمک تلسکوپ خود به این سیاره نگاه کرده و معنای دیگری برای آن یافت. پس از آن، دید انسان به مریخ، از یک جرم اسرارآمیز و شیطانی به یک مکان فیزیکی و سیاره تبدیل شد.
ویژگی‌های مریخ در گذشته
تعیین ویژگی‌های قدیمی سیاره مریخ کار ساده‌ای نیست؛ اما طبق تحقیقات انجام شده، این سیاره در حدود ۴ میلیارد سال قبل، به‌جای نواحی خشک خود، دارای آب مایع بوده است. جو آن غلیظ بوده و هوای آن گرم‌تر و مرطوب‌تر بوده است. باتوجه‌به گرمای بیشتر و وجود آب، احتمالاً شرایط زندگی در این سیاره وجود داشته و شاید روزی حیات در آن وجود داشته است.
انسان مریخ‌نورد استقامت و هلیکوپتر نبوغ را به‌منظور یافتن حیات به مریخ ارسال کرد که در مطلب هلیکوپتر نبوغ، به آخرین وضعیت این کاوشگر پرداخته شده است. در لینک مربوطه می‌توانید آن را بخوانید.
عامل تبدیل شدن سیاره مریخ به شکل کنونی
اگر مریخ زمانی تا این حد خوش‌آب‌وهوا بوده است پس چرا به این شکل تبدیل شده است؟ محققان برای یافتن پاسخ این پرسش احتمالاتی را در نظر گرفته‌اند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های زمین و مریخ قدیم میدان الکترومغناطیسی آنها است. هسته هر دو سیاره عمدتاً از آهن مذاب تشکیل شده است. وجود آهن مذاب در یک سیاره فضایی، خاصیت الکترومغناطیس ایجاد کرده که به آن “مگنتوسفیر” می‌گویند.
مگنتوسفیر خواص خاصی برای زمین ایجاد کرده است. مثلاً از برخورد بادهای خورشیدی و ذرات باردار خوشید جلوگیری کرده و به این شکل، مانع خشک‌شدن اقیانوس‌ها، آسیب‌دیدن انسان و نابودی زمین می‌شود. حرکت هسته داخل زمین هم اکنون این خاصیت را حفظ کرده است و مریخ نیز روزگاری این ویژگی‌ها را داشته است؛ اما هسته آن به‌مرور خاموش شد و در معرض بادهای خورشیدی، آب‌وهوای آن دچار تغییر شد.
چه چیزی عامل خاموشی هسته مریخ بوده است؟
تاکنون حدس دقیقی در این مورد وجود ندارد. چیزی در حدود ۳.۷ میلیارد سال قبل، هسته سیاره مریخ متوقف شد و همین موضوع، مگنتوسفیر آن را غیرفعال کرد. پژوهشگران علت خاموش‌شدن سریع‌تر این هسته را به‌اندازه بزرگ‌تر مریخ نسبت به زمین نسبت می‌دهند.
اگر این حدس صحیح باشد، امکان این موضوع برای زمین نیز وجود دارد و باتوجه‌به فرسایش بادهای خورشیدی و نزدیک‌تر بودن زمین به خورشید، کسی نمی‌داند وضعیت زمین در صورت بروز این اتفاق به چه شکلی تبدیل خواهد شد.
سخن آخر
بررسی گذشته سیاره مریخ به انسان درک درستی از سیاره زمین و وضعیت کیهان می‌دهد. با بهبود دانش بشری، انسان به‌مرور ماهیت دقیق‌تر و گذشته این سیاره سرخ را کشف کرد و درک درست این سیاره، به درک بهتر زمین و شرایط سایر سیارات برای ادامه حیات کمک زیادی خواهد کرد.
