بازار خان یزد با معماری فوق‌العاده و زیبایش و نیز با قدمت بسیار و طولانی ای که دارد دل هر رهگذر و گردشگری را می‌رباید. دلتامگ در این مقاله به گشت و گذاری کوتاه در شهر زیبای یزد رفته است، با ما همراه شوید.
یزد
یزد یکی از زیباترین شهرهای ایران است که ردپای تاریخ و فرهنگ کهنش را در جای‌جای آن با دیدن اماکن تاریخی بسیاری می‌توان متوجه شد. یکی از زیباترین اماکن تاریخی و دیدنی یزد بازار خان یزد است که علاوه بر جنبه تجاری و تاریخی از نظر فرهنگی نیز یکی از ارزشمندترین جاذبه‌های توریستی شهر یادگیرهای محسوب می‌شود.
بازار خان یزد تنها یکی از اماکن تاریخی در مجموعه خان یزد است. در محله لب خندق علاوه بر بازار خان، مدرسه خان، حمام خان و میدان خان یزد را هم می‌توان مشاهده کرد که به همه آنها باهم مجموعه خان یزد گفته می‌شود.
تاریخچه بازار خان یزد
قدمت این بازار سنتی و جذاب به زمان قاجار و قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد؛ اما بیشترین توسعه بازار خان یزد در زمان ناصرالدین‌شاه اتفاق افتاد. نوادگان محمد خان بافقی یکی از حکام یزد در زمان قاجار، کسانی بودند که برای توسعه و پیشرفت بازار بسیار تلاش کردند. آنها این بازار را به‌تدریج بزرگ‌تر و کامل‌تر کردند تا بالاخره به شکل امروزی‌اش درآمد.
جالب اینجاست که این بازار دقیقا بر سر راه جاده ابریشم واقع شده بوده و مبادلات تجاری این جاده از مسیر بازار خان یزد صورت می‌گرفته است. با این وجود افراد معمولی حق ورود به این بازار را نداشتند و تجارت در این بازار تنها مخصوص اشراف‌زادگان و خان‌های دوران قاجار بوده است. همین دلیلی شد که مردم عادی این بازار را با نام بازار خان بشناسند و کم‌کم بازار یزد با نام بازار خان یزد شهرت یافت.
طول بازار خان یزد به ۲۷۴ متر می‌رسد و علاوه بر طولانی‌ترین، پهناورترین بازار سنتی یزد محسوب می‌شود. از جمله ویژگی‌های بارز این بازار تاریخی، معماری سنتی و بافت دست نخورده‌اش که همچنان پابرجا و مستحکم باقی‌مانده است. این بازار یکی از مهم‌ترین مراکز مبادله کالا در شهر یزد از قدیم تا به امروز بوده و به‌عنوان هسته اصلی اقتصادی تجاری شهر یزد شناخته می‌شود.
در این بازار صد و پنجاه و سه باب مغازه وجود دارد که پنجاه و سه باب آن در بخش شمالی و جنوبی و صد باب آن در بخش شرقی و جنوبی واقع شده است. بعد از ساخت خیابان قیام بعضی از حجره‌های این بازار تخریب شدند و همین عامل این تقسیم‌بندی شده است.
با اینکه گذر زمان چهره بازار را تغییر داده است؛ اما حجره‌های اصیل آهنگری، مسگری و طلا و جواهرسازی در بازار خان یزد همچنان مانند گذشته پر رونق و پر رفت‌وآمد هستند. با قدم‌زدن در کوچه پس‌کوچه‌های این بازار و راسته‌های مختلفش گویی مهمان سفری به گذشته شده‌اید. بازار خان یزد در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری بازار
یکی از ویژگی‌های بارز بازارهای قدیمی داشتن کوچه پس کوچه و دالان‌های مختلف است که بازار خان یزد نیز از این قاعده مستثنا نیست. یکی دیگر از ویژگی‌های بازار سرپوشیده بودن آن است که باعث می‌شود هوای بازار در منطقه کویری با تابش زیاد آفتاب، خنک و مطلوب باد و با قدم‌زدن در آن گرمازده و اذیت نشوید.
از دیگر ویژگی‌های این بازار می‌توان تیمچه‌های آن اشاره کرد. از آنجایی که این بازار، طولانی‌ترین بازار شهر یزد است، تیمچه‌های (منظور از تیمچه، همان کاروان‌سراهای کوچک است که در دل بازارهای سنتی و قدیمی قرار دارند) متعددی دارد که باعث پیچ‌درپیچ شدن این بازار قدیمی شده‌اند.
هر قسمت از بازار نام مخصوصی دارد و در هر بخش آن یک حرفه خاص در جریان است. منحصربه‌فردترین بازار در میان این دالان‌ها و تیمچه‌ها، بازار قیصریه است که معماری آن برای هرکسی جذاب و دلرباست.
دیدنی‌های بازار خان
در میان راسته‌ها و بازارهای مختلف بازار خان یزد، راسته طلافروشی‌ها و مسگرهای آن نیز به‌خاطر قدمتی که دارند از همه معروف‌ترند. راسته مسگرها به دلیل ارزشی که این حرفه به‌عنوان یک حرفه سنتی و تاریخی دارد جذابیت خاصی دارد. راسته طلافروشی‌های بازار خان یزد که به بازار زرگرها شهرت دارد نیز به‌خاطر شرایط تجاری و قدمت دیرینه‌اش از اهمیت خاصی برخوردار است.
آدرس بازار خان یزد
بازار خان در خیابان قیام واقع در محله لب خندق قرار دارد.
پیشنهاد مطالعه: مطلب کدام خیابان های تهران نام خارجی دارند؟ مطالعه کنید.
