جراحی قاعده جمجمه از انواع جراحی تخصصی متمرکز بر درمان شرایط بیماری در ناحیه قاعده جمجمه است. این بخش از بدن شامل سطح زیرین مغز، اعصاب و عروقی است که به منظور پشتیبانی از حواس بینایی، بویایی و شنوایی از مغز خارج می‌شوند. یکی از چالش‌های بزرگ در جراحی قاعده جمجمه دستیابی به آن بدون نیاز به ایجاد برش و جمع کردن مغز است؛ که با کمترین میزان تأثیر بر روی مغز بتوانند عمل را به آسانی انجام دهند.
جراحی قاعده جمجمه چیست؟
جمجمه بخشی از مغز است که از استخوان‌ها و غضروف‌هایی تشکیل شده که صورت و جمجمه را می‌سازد. شما می‌توانید استخوان جمجمه را در قسمت بالایی آن احساس کنید. حفره چشم، سقف حفره بینی، قسمتی از سینوس‌ها و استخوان‌های گوش داخلی از جمله استخوان‌هایی هستند که بخش پایینی جمجمه را تشکیل می‌دهند.
جراحی قاعده جمجمه با هدف برداشتن تومورهای سرطانی، غیر سرطانی، از بین بردن ناهنجاری‌های زیرین مغز، قاعده جمجمه یا چند مهره بالایی ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با توجه به اینکه دستیابی به بخش جمجمه سخت و دشوار است، جراحی با ایجاد سوراخ‌های کوچک بر روی جمجمه یا بالای ابرو و دهان و بینی از طریق آندوسکوپی به محل مورد نظر رسیده و اقدام به حذف توده ایجاد شده می‌کند. برای انجام عمل جراحی قاعده جمجمه گروهی از متخصصان شامل جراح گوش، حلق و بینی، جراح فک و صورت، جراح مغز و اعصاب و رادیولوژیست نیاز است. تا قبل از به کار بردن تکنیک نوین آندوسکوپی، تنها راه دستیابی به قاعده جمجمه و از بین بردن توده ضایعات ایجاد شده، ایجاد سوراخ در جمجمه بود.
عمل جراحی قاعده جمجمه برای چه مواردی تجویز می‌شود؟
- وجود کیست‌های تشکیل شده از بدو تولد
- رشد تومور ناشی از عفونت
- تشکیل تومورهای هیپوفیز
- وجود تومورهای غیر سرطانی رشد کرده از مننژ‌ها (بافت پوشش دهنده مغز که در بین مغز و جمجمه قرار دارد).
- بیماری کوردوما نوعی تومور استخوانی که در قاعده جمجمه با رشد آهسته ایجاد می‌شود.
- نورالژی سه قلو همراه با احساس درد شدید در یک طرف صورت
- بیماری کرانیوفارنژیوم در نزدیکی غده هیپوفیز
- و …
علائم تومور قاعده جمجمه
- نوع تومور
- محل شکل‌گیری تومور
- اندازه تومور
- بروز تغییر در حس بویایی
- ایجاد اختلالات بینایی مانند تاری یا دوبینی
- بروز اختلال در دستگاه تنفسی
- سردرد
- از دست دادن تعادل
- از دست دادن حافظه
- از دست دادن حس شنوایی
- حالت تهوع و استفراغ
- خونریزی از بینی
- بروز مشکل در هنگام بلعیدن غذا
آشنایی با انواع تومور قاعده جمجمه
- قاعده قدامی جمجمه که محل برخورد استخوان و مغز با حفره سینوسی بینی است.
- قاعده جانبی جمجمه که محل رسیدن استخوان‌های نزدیک گوش به مغز است.
هر دو این نواحی در کنار هم، قاعده جمجمه را تشکیل می‌دهند که انواع تومور جمجمه از این محل منشأ گرفته می‌شوند. انواع تومور جمجمه می‌توانند در داخل حفره‌های سینوسی، بخش گوش یا مغز توسعه پیدا کنند. برخی از آن‌ها از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین نوع برای درمان به شمار می‌روند.
۱. انواع تومور قاعده جمجمه جانبی
این دسته از تومور‌ها معمولاً خوش‌خیم هستند و شامل موارد زیر هستند:
- نوروم آکوستیک: تومورهای روی عصب‌های منتهی به گوش داخلی همراه با رشد آهسته
- مننژیوم: تومور موجود در بافت پوشاننده مغز یا نخاع داخل جمجمه
- پاراگانگلیوما: به ندرت سرطانی بوده و در قسمت سر و گردن یافت می‌شوند.
۲. انواع تومور قاعده جمجمه قدامی
- مننژیوم: تومور تشکیل شده در بافت مغز یا نخاع که در دسته تومورهای قاعده جمجمه جانبی نیز قرار داشت.
- تومورهای غده هیپوفیز: تومورهای قرار گرفته در ناحیه پشت بینی که معمولاً خوش‌خیم بوده و موجب افزایش یا کاهش هورمون‌ها می‌شوند.
- استزیونوروبلاستوما: تومورهای موجود در حفره‌های بینی و سینوس
- ملانوم‌های مخاطی سینوس
- کارسینوم سلول سنگفرشی سینوازال
- آدنوکارسینوم
- کارسینوم سیستیک آدنوئید
- کارسینوم‌های تمایز نیافته
- تومورهای عصبی غدد درون‌ریز
- آنژیوفیبروک نازوفارنکس در نوجوانان
- پاپیلوم‌های معکوس
شیوه‌های درمان تومور قاعده جمجمه
- انجام MRI
- سی‌تی‌اسکن
- انجام اسکن استخوان همراه با تزریق مواد رادیواکتیو به جریان خون به منظور جذب مواد توسط تومور و دستیابی به محل توده با کمک دوربین مخصوص
- توموگرافی گسیل پوزیترون یا PET با هدف بررسی تغییرات سلول‌های توموری
- آندوسکوپی از راه مجاری بینی، دهان، ایجاد سوراخ کوچک بالای ابرو
انواع تکنیک‌های درمانی که برای از بین بردن تومور به کار برده می‌شوند، عبارت‌اند از:
۱. مشاهده
۲. جراحی
۳. پرتو درمانی
عوارض جراحی قاعده جمجمه
ازآنجایی‌که عمل جراحی قاعده جمجمه یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین جراحی‌های تخصصی است، کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند موجب وارد شدن آسیب‌های جدی شود. برای کاهش عوارض جراحی قاعده جمجمه و افزایش ایمنی بیمار، لازم است تا علاوه بر انتخاب بهترین جراح به مرکز درمانی معتبر مراجعه کنید.
برخی از عوارض جراحی قاعده جمجمه را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
۱. نشت مغزی نخاعی در حین درمان یا پس از جراحی
۲. مننژیت که شامل عفونت مننژ‌ها شده
۳. آنسفالوسل یکی از انواع عارضه جمجمه
۴. سکته مغزی
۵. اختلالات بینایی
کلام آخر
قاعده جمجمه از استخوان‌هایی تشکیل شده که قسمت پایین سر تا برآمدگی‌های پشت چشم و بینی را شامل می‌شوند. انواع تومور جمجمه در اثر عوامل مختلف مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و سموم و یا اشعه‌های پرتو درمانی قبلی در این ناحیه رشد کنند. در اثر بزرگ شدن آن‌ها، فشار به مغز وارد شده و علائمی مانند عدم تعادل، سرگیجه، حالت تهوع، سردرد و… بروز پیدا خواهد کرد. درمان این تومور‌ها بسته به میزان رشد، نوع و محل قرارگیری آن‌ها توسط فوق تخصص جراحی قاعده جمجمه انجام می‌شود.
منابع:
| https://www.hopkinsmedicine.org
https://www.enthealth.org/be_ent_smart/what-is-skull-base-surgery/ https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/skull-base-surgery. https://www.pennmedicine.org/for-patients-and-visitors/find-a-program-or-service/neurosurgery/skull-base-surgery https://healthcare.utah.edu/skull-base-tumors/what-are-skull-base-tumors.php |
ناشناس
12 دی 1401 در 0:05 ق.ظ
بسیار عالی بود
مونا اصفهانی
12 دی 1401 در 9:00 ق.ظ
درود بر شما و ممنون از همراهی‌تون🌹