تئاتر شهر بزرگ‌ترین مجموعه هنرهای نمایشی در تهران است. این مجموعه مرکز اصلی تئاتر هنری ایران به شمار می‌آید و گروه‌های مختلف هر روز در آن به اجرای نمایش می‌پردازند. معماری تئاتر شهر، الهام‌گرفته از برج طغرل و ستون‌های تخت جمشید است. ساختمان تئاتر شهر در مرکز شهر تهران، سال‌ها است که با فرهنگ، هنر و تاریخی که در دل آن‌نهفته است خودنمایی می‌کند. در این مطلب از دلتامگ با ما همراه باشید تا به معماری ساختمان تئاتر شهر بپردازیم.
تاریخچه تئاتر شهر
قبل از آنکه ساختمان تئاتر شهر‌ساخته شود، در سال 1311 در مرکز تهران قدیم به منظور برگزاری مهمانی‌ها، اجرای موسیقی توسط موسیقیدان‌های معروف ایرانی و پذیرایی از مهمانان کافه‌شهرداری تهران ساخته‌شد. این ساختمان حدود ۳۱ سال پابرجا ماند. دیری نپایید که کافه شهرداری تخلیه‌شد و برای مدتی به عنوان انبار فروشگاه مواد غذایی و دفاتر امور اداری تغییر کاربری یافت. کافه شهرداری تا سال ۱۳۴۵ همچنان بخشی از تاریخ خیابان ولیعصر به شمار می‌رفت تا اینکه علی سردار افخمی به عنوان مهندس معمار معرفی شد تا در این قسمت از شهر ساختمانی بنا کند. سرانجام در سال 1356 این معمار خوش ذوق، نقشه ساحتمان تئاتر شهر را طراحی کرد. ساخت بنا پنج سال به طول انجامید و در بهمن سال ۱۳۵۱ افتتاح شد. معماری این بنا شباهت ظاهری بسیاری با ساختمان «تالار بکمن» در انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا دارد. اما به طور مشخص معماری بنای ساختمان تئاتر شهر ترکیبی از معماری ایرانی با الهام از برج طغرل و معماری رومی با الهام از ساختمان‌های مدوری چون کولوسئوم و پانتئون است.
معماری ساختمان تئاتر شهر
سردار افخمی با بهره گیری از دانش فنی خود و ترکیب بهترین مضامین معماری ایران و جهان یک اثر بی‌نظیر خلق کرد. مهندس افخمی برای معماری این ساختمان، از ستون‌های تخت جمشید، کاشی کاری اصفهان، نمای مدور و استوانه‌ای شکل بناهای رومی الهام گرفت. سرانجام ساختمانی با معماری خارق‌العاده ساخته‌شد که چشم هر بیننده ایرانی و خارجی را برای مدتی به خود خیره می‌کند.
اصلی‌ترین مصالحی که در ساخت این بنای هنری استفاده‌شد، کاشی و آجر است. ریزه‌کاری‌های سنتی بکار‌رفته در معماری ساختمان تئاتر شهر به قدری زیاد است که ما را به یاد بناهای به جامانده از دوران صفویه می‌اندازد. این بنا از یک ساختار استوانه‌ای تشکیل‌شده که توسط ستون‌هایی شبیه ستون‌های تخت جمشید احاطه شده‌است. گنبد نیم‌دایره‌ای که در بالای این ساختمان قراردارد، باعث القای معماری دوره ایلخانان، یونان و روم باستان می‌شود.
این بنا تنها سازه بدون حصار و دیوار است و نمای خارجی آن ترکیبی از کاشی کاری انتزاعی با رنگ فیروزه‌ای و آجرکاری برجسته است. همچنین رواقی با ستون‌های کشیده و قاعده ستاره سه پر گرداگرد آن را فرا گرفته که با تیرهای منحنی سقف پیش آمده ساختمان را برپا نگه‌داشته است. ستون‌های باریک و بلند تئاتر شهر که شکل تزئینی آن جلب توجه می‌کند به طناب‌های دربرگیرنده بالنی شبیه است که بنا را به زمین دوخته‌است. استفاده از آجر در نما و ترکیب آن با کاشی فیروزه‌ای و سبز و نیز به کارگیری عناصر تزئینی آجری ایجاد حسی آشنا با بنای تئاتر شهر را تشدید می‌کند.
پیشنهاد مطالعه: معماری جذاب خانه مشروطه تبریز
